ควรระวังพิเศษ: ฟิแนสเทอไรด์ (Finasteride) กับผู้ป่วยโรคตับ

ฟิแนสเทอไรด์ (Finasteride) เป็นยาที่ใช้กันอย่างแพร่หลายในการรักษาภาวะผมร่วงผมบางจากพันธุกรรมในผู้ชาย (Androgenetic Alopecia) และภาวะต่อมลูกหมากโต (Benign Prostatic Hyperplasia – BPH) ยานี้ออกฤทธิ์โดยการยับยั้งเอนไซม์ที่เกี่ยวข้องกับการสร้างฮอร์โมน DHT (Dihydrotestosterone) [1] แม้ว่าโดยทั่วไปยาจะปลอดภัยสำหรับผู้ใช้ส่วนใหญ่ แต่สำหรับ ผู้ป่วยโรคตับ มีข้อควรระวังพิเศษที่ต้องทำความเข้าใจอย่างละเอียดก่อนตัดสินใจเริ่มใช้ยา

ทำไมผู้ป่วยโรคตับต้องระวังเมื่อใช้ ฟิแนสเทอไรด์?

เหตุผลสำคัญที่ผู้ป่วยโรคตับควรใช้ยา ฟิแนสเทอไรด์ (Finasteride) ด้วยความระมัดระวังเป็นพิเศษ คือ ยาฟิแนสเทอไรด์ถูกเผาผลาญ (Metabolized) ที่ตับอย่างกว้างขวาง [2, 3]

• ตับคือโรงงานกำจัดยา: ตับทำหน้าที่สำคัญในการเปลี่ยนแปลงยาและสารเคมีต่างๆ ในร่างกาย เพื่อให้ร่างกายสามารถกำจัดออกไปได้
  
• การทำงานของตับที่บกพร่อง: ในผู้ป่วยโรคตับ โดยเฉพาะผู้ที่มีภาวะตับบกพร่องรุนแรง ความสามารถของตับในการเผาผลาญยา ฟิแนสเทอไรด์ จะลดลง [3, 4]
  
• ยาตกค้างในร่างกาย: เมื่อยาถูกเผาผลาญได้ช้าลง จะทำให้ระดับยา ฟิแนสเทอไรด์ ในกระแสเลือดสูงขึ้นและคงอยู่ในร่างกายนานกว่าปกติ [3] การที่ยาสะสมอยู่ในร่างกายมากเกินไป อาจเพิ่มความเสี่ยงของการเกิดผลข้างเคียงจากยาได้ [3]
  
  

ข้อควรระวังและคำแนะนำสำหรับผู้ป่วยโรคตับ

แม้ว่า ฟิแนสเทอไรด์ จะไม่ค่อยเกี่ยวข้องกับการเกิดภาวะตับบาดเจ็บที่ชัดเจนในทางคลินิก (clinically apparent liver injury) [2] แต่ก็ยังต้องใช้ด้วยความระมัดระวัง:

1. แจ้งแพทย์เกี่ยวกับประวัติโรคตับ: หากคุณมีประวัติโรคตับ ไม่ว่าจะเป็นตับอักเสบ ตับแข็ง ไขมันพอกตับ หรือเคยมีค่าการทำงานของตับผิดปกติ ต้องแจ้งแพทย์ผู้รักษาให้ทราบก่อนเสมอ แพทย์จะพิจารณาความเหมาะสมในการใช้ยาและประเมินความเสี่ยง [3, 4]
   
2. การเฝ้าระวังอาการและค่าการทำงานของตับ:
   • แพทย์อาจพิจารณาตรวจเลือดเพื่อดูค่าการทำงานของตับ (Liver Function Tests – LFTs) เช่น ค่า ALT, AST, ALP, Bilirubin ก่อนเริ่มใช้ยาและในระหว่างการรักษาเป็นระยะ [3]
     
   • หากคุณมีอาการใดๆ ที่อาจบ่งบอกถึงปัญหาตับ เช่น ตัวเหลือง (Jaundice), ตาเหลือง (Yellow Eyes), ปัสสาวะสีเข้ม (Dark Urine), คลื่นไส้ (Nausea), อาเจียน (Vomiting) ที่ไม่ทราบสาเหตุ, เบื่ออาหาร, หรือปวดท้องบริเวณด้านขวาบน ควรรีบแจ้งแพทย์ทันที [1]
     
3. การปรับขนาดยา: ปัจจุบันยังไม่มีคำแนะนำการปรับขนาดยา ฟิแนสเทอไรด์ สำหรับผู้ป่วยตับบกพร่องโดยเฉพาะจากผู้ผลิต แต่แพทย์อาจพิจารณาปรับลดขนาดยา หรือเฝ้าระวังอย่างใกล้ชิดเป็นพิเศษ [3]
   
4. หลีกเลี่ยงปัจจัยที่ทำให้ตับทำงานหนัก:
   • งดดื่มแอลกอฮอล์: การดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำจะทำให้ตับทำงานหนักอยู่แล้ว การใช้ยาที่เผาผลาญที่ตับร่วมด้วยอาจเพิ่มภาระให้กับตับมากขึ้น [1]
     
   • แจ้งแพทย์เรื่องยาอื่น ๆ: ควรแจ้งแพทย์หรือเภสัชกรเกี่ยวกับยา สมุนไพร และอาหารเสริมทุกชนิดที่คุณกำลังรับประทานอยู่ เพราะยาบางชนิดอาจมีผลกระทบต่อตับ หรือทำปฏิกิริยากับ ฟิแนสเทอไรด์ [3]
     
     

ข้อสำคัญ: แม้ว่า ฟิแนสเทอไรด์ จะถูกเผาผลาญที่ตับอย่างมาก แต่ข้อมูลที่พบว่ายานี้เป็นสาเหตุหลักที่ทำให้เกิดภาวะตับบาดเจ็บรุนแรงในทางคลินิกนั้น ยังพบน้อยมาก และมักจะเป็นภาวะที่เกิดขึ้นชั่วคราว [2] อย่างไรก็ตาม ผู้ป่วยโรคตับยังคงเป็นกลุ่มที่ต้องเพิ่มความระมัดระวัง

สรุป:ฟิแนสเทอไรด์ (Finasteride) เป็นยาที่ต้องใช้ด้วยความระมัดระวังในผู้ป่วยโรคตับ เนื่องจากยาถูกเผาผลาญที่ตับอย่างกว้างขวาง ซึ่งอาจทำให้ระดับยาในร่างกายสูงขึ้นและเพิ่มความเสี่ยงของผลข้างเคียง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในผู้ที่มีภาวะตับบกพร่องรุนแรง สิ่งสำคัญที่สุดคือการแจ้งแพทย์ผู้รักษาเกี่ยวกับประวัติโรคตับของคุณอย่างละเอียดก่อนเริ่มใช้ยา และควรมีการเฝ้าระวังอาการผิดปกติหรือค่าการทำงานของตับตามคำแนะนำของแพทย์อย่างสม่ำเสมอ เพื่อให้การรักษาเป็นไปอย่างปลอดภัยและมีประสิทธิภาพ

คำแนะนำและข้อควรทราบที่สำคัญ: บทความนี้ให้ข้อมูลทั่วไปเกี่ยวกับข้อควรระวังในการใช้ยา ฟิแนสเทอไรด์ (Finasteride) ในผู้ป่วยโรคตับเท่านั้น ไม่ใช่คำแนะนำทางการแพทย์เพื่อวินิจฉัย บำบัดรักษา หรือป้องกันโรค และไม่สามารถใช้ทดแทนคำแนะนำจากแพทย์ เภสัชกร หรือบุคลากรทางการแพทย์มืออาชีพได้ยาฟิแนสเทอไรด์เป็นยาที่ต้องใช้ภายใต้ใบสั่งแพทย์เท่านั้น ห้ามซื้อมาใช้เองเด็ดขาด หากคุณมีข้อสงสัยเกี่ยวกับยา อาการเจ็บป่วย หรือต้องการคำแนะนำในการใช้ยาที่เหมาะสมกับสภาวะสุขภาพของคุณ ควรปรึกษาแพทย์ผู้รักษาเท่านั้น

ข้อมูลอ้างอิง

1. Drugs.com. (n.d.). Finasteride Uses, Dosage & Side Effects. Retrieved from https://www.drugs.com/finasteride.html
   
2. LiverTox – NCBI Bookshelf. (n.d.). Finasteride. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK548319/
   
3. Healthline. (n.d.). Finasteride: Side Effects, Dosage, Uses, and More – For people with liver disease. Retrieved from https://www.healthline.com/health/finasteride-oral-tablet#important-considerations
   
4. Mayo Clinic. (n.d.). Finasteride (oral route) – Side effects & dosage. Retrieved from https://www.mayoclinic.org/drugs-supplements/finasteride-oral-route/description/drg-20063819

เรียบเรียงโดย (Compiled by)  : www.chulalakpharmacy.com