ภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ (PCOS) คืออะไร อันตรายกับผู้หญิง

ผู้หญิงหลายคนอาจเคยประสบปัญหาประจำเดือนมาไม่ปกติ สิวขึ้นหนัก ผมร่วงง่าย หรือมีปัญหาเรื่องน้ำหนักตัวโดยไม่ทราบสาเหตุ อาการเหล่านี้อาจเป็นสัญญาณของ “ภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ” หรือที่รู้จักในชื่อ “โรค PCOS” ที่หลายคนมองข้าม

โรค PCOS คืออะไร?

PCOS ย่อมาจาก Polycystic Ovary Syndrome หรือ ภาวะถุงน้ำรังไข่หลายใบ เป็นความผิดปกติทางฮอร์โมนที่พบบ่อยในผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์ โดยรังไข่จะมีถุงน้ำเล็ก ๆ จำนวนมาก ทำให้ไข่ตกไม่ปกติ หรือไม่ตกไข่เลย ส่งผลให้มีประจำเดือนผิดปกติและอาจมีปัญหามีบุตรยาก

สาเหตุของโรค PCOS เกิดจากอะไร ?
ในปัจจุบันยังไม่ทราบแน่ชัดถึงสาเหตุ แต่พบว่ามีความผิดปกติที่เกี่ยวข้องกัน ดังนี้

• ภาวะฮอร์โมนแอนโดรเจนสูง (Hyperandrogenism) คือ ภาวะที่ผู้หญิงมีฮอร์โมนแอนโดรเจน (ฮอร์โมนเพศชาย) มากเกิน อาจมีอาการ เช่น สิวขึ้นเยอะ ขนดก ผมร่วงมาก ซึ่งฮอร์โมนนี้จะรบกวนกระบวนการตกไข่ของร่างกาย ทำให้ประจำเดือนมาไม่ปกติ
  
• ภาวะดื้อต่ออินซูลิน (Insulin resistance) ร่างกายตอบสนองต่ออินซูลินลดลง ทำให้น้ำตาลในเลือดสูง ร่างกายจึงต้องผลิตอินซูลินให้มากขึ้นตาม เมื่อระดับอินซูลินในร่างกายสูงกว่าปกติ รังไข่จะถูกกระตุ้นและผลิตฮอร์โมนเพศชายที่มากเกินพอดี และทำให้น้ำหนักเพิ่มขึ้น และเกิดการสะสมไขมันมากขึ้น เสี่ยงต่อโรคอ้วนอีกด้วย

อาการใดที่น่าสงสัยว่าเป็น PCOS

• ประจำเดือนมาผิดปกติ เช่น ประจำเดือนไม่มาติดต่อกันนานหลายเดือน ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ ประจำเดือนมานานและอาจมามากหรือน้อยผิดปกติ
  
• ภาวะมีบุตรยาก
  
• มีอาการแสดงของฮอร์โมนเพศชายเกิน เช่น มีสิวมาก หน้ามัน ขนดก ศีรษะล้าน ผมบาง มีลักษณะกล้ามเนื้อแบบเพศชาย หรือเสียงแหบแบบเพศชาย เป็นต้น
  
• ตรวจอัลตร้าซาวด์พบถุงน้ำหลายใบในรังไข่ (Polycystic ovaries)
  
• ภาวะอ้วน น้ำหนักเกิน หรือตรวจพบภาวะเบาหวาน

แนวทางการป้องกัน

• ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสม
  
• รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ครบ 5 หมู่ เลี่ยงแป้งและอาหารไขมันสูง
  
• ออกกำลังกายให้สม่ำเสมอ
  
• ไม่เครียด ทำจิตใจให้แจ่มใส เพราะความเครียดทำให้ฮอร์โมนผิดปกติ

วิธีการรักษา PCOS เป็นอย่างไร หายเองได้ไหม ?

1. การรักษาโดยการไม่ใช้ยา เน้นการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมด้วยการควบคุมอาหาร ลดน้ำหนัก และออกกำลังกาย จะช่วยลดความเสี่ยงของกลุ่มอาการทางเมตาบอลิก และมีการตกไข่ที่สม่ำเสมอมากขึ้น
   
2. การรักษาโดยการใช้ยา เช่น จำพวกยาคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวม ยาเม็ดโปรเจสติน (Progestins) หรือห่วงอนามัยชนิดที่มีฮอร์โมน เพื่อควบคุมรอบประจำเดือนให้มาสม่ำเสมอ รวมถึงใช้ยาเพื่อลดการแสดงออกของฮอร์โมนเพศชาย และรักษาภาวะมีบุตรยาก

โรคถุงน้ำในรังไข่หลายใบ (PCOS) จัดเป็นโรคเรื้อรัง การแสดงออกและระยะเวลาในการรักษาโรคมีความแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล ผู้ป่วยจึงต้องเข้ารับการรักษาอย่างถูกวิธี ไม่ควรซื้อยารับประทานเอง หรือขาดการรักษาต่อเนื่อง เพราะในรายที่เข้ารับการรักษาแล้วยังคงมีโอกาสกลับมาเป็นซ้ำได้เช่นกัน

หากท่านมีปัญหาสุขภาพ หรือต้องการปรึกษาการใช้ผลิตภัณฑ์และการใช้ยาอย่างถูกวิธี สามารถเข้ามาปรึกษาได้ที่หน้าร้านขายยาจุฬาลักษณ์เภสัชทุกสาขา หรือใช้บริการให้คำปรึกษา ช่องทางออนไลน์ได้ทุกช่องทางของเรานะคะ

แหล่งข้อมูลอ้างอิง :

1. นพ. กฤษฎา ศรีธนภัครางกูร (มะเร็งนรีเวชวิทยา,สูติศาสตร์-นรีเวชวิทยา)
2. โรงพยาบาลจุฬารัตน์ 9 แอร์พอร์ต
3. ศูนย์สูตินรีเวช โรงพยาบาลวิมุต

เรียบเรียงข้อมูลโดย : www.chulalakpharmacy.com