ฟิแนสเทอไรด์ (Finasteride) ในผู้หญิง: ทำไมถึงห้ามใช้?

ฟิแนสเทอไรด์ (Finasteride) เป็นยาที่รู้จักกันดีและได้รับการรับรองจากองค์การอาหารและยาสหรัฐอเมริกา (FDA) ว่ามีประสิทธิภาพในการรักษาภาวะผมร่วงผมบางจากพันธุกรรมในผู้ชาย (Androgenetic Alopecia) [1] แต่สำหรับผู้หญิง ยา ฟิแนสเทอไรด์ ถูกห้ามใช้โดยเด็ดขาด โดยเฉพาะอย่างยิ่งในสตรีที่อยู่ในวัยเจริญพันธุ์หรือกำลังตั้งครรภ์ สาเหตุหลักไม่ได้อยู่ที่ประสิทธิภาพของยาในการแก้ปัญหาผมร่วงในผู้หญิงเท่านั้น แต่เป็นเรื่องของความปลอดภัยที่ร้ายแรงต่อทารกในครรภ์

กลไกการออกฤทธิ์และผลต่อฮอร์โมนที่อันตรายในสตรีมีครรภ์

ฟิแนสเทอไรด์ (Finasteride) ออกฤทธิ์โดยการยับยั้งเอนไซม์ 5-alpha reductase ซึ่งทำหน้าที่เปลี่ยนฮอร์โมนเทสโทสเทอโรน (Testosterone) ไปเป็น DHT (Dihydrotestosterone) [2]

• DHT มีบทบาทสำคัญในการพัฒนาเพศชาย: ฮอร์โมน DHT มีบทบาทสำคัญอย่างยิ่งต่อการพัฒนาอวัยวะเพศภายนอกของทารกเพศชายในระหว่างตั้งครรภ์ โดยเฉพาะในช่วงไตรมาสแรกและไตรมาสที่สอง (ประมาณสัปดาห์ที่ 8-12 ของการตั้งครรภ์) [3, 4]
• ความเสี่ยงต่อทารกเพศชายในครรภ์: หากสตรีมีครรภ์ได้รับยา ฟิแนสเทอไรด์ ไม่ว่าจะโดยการกินยา หรือแม้แต่การสัมผัสยาที่บดแตกแล้วถูกดูดซึมผ่านผิวหนัง ตัวยาจะไปยับยั้งการสร้าง DHT ในร่างกายของทารกเพศชายในครรภ์ ซึ่งจะส่งผลให้ทารกมีความผิดปกติของอวัยวะเพศภายนอกได้ [1, 3, 4] เช่น ภาวะท่อปัสสาวะเปิดผิดที่ (Hypospadias) หรือภาวะอวัยวะเพศกำกวม (Ambiguous Genitalia) [3, 4] ด้วยเหตุนี้ ยา ฟิแนสเทอไรด์ จึงถูกจัดอยู่ในกลุ่มยา Pregnancy Category X โดย FDA ซึ่งหมายถึงยาที่มีความเสี่ยงสูงมากต่อทารกในครรภ์และห้ามใช้ในสตรีมีครรภ์โดยเด็ดขาด [4]

ทำไม ฟิแนสเทอไรด์ ถึงไม่เหมาะกับผมร่วงในผู้หญิง?

นอกจากความเสี่ยงต่อทารกในครรภ์แล้ว ยา ฟิแนสเทอไรด์ โดยทั่วไปยังไม่ถูกแนะนำหรือรับรองสำหรับการรักษาภาวะผมร่วงในผู้หญิงด้วยเหตุผลดังนี้:

• สาเหตุผมร่วงที่แตกต่างกัน: ภาวะผมร่วงผมบางในผู้หญิง (Female Pattern Hair Loss – FPHL) แม้จะเกี่ยวข้องกับฮอร์โมนแอนโดรเจน (Androgen) อยู่บ้าง แต่กลไกและปัจจัยที่ซับซ้อนกว่าในผู้ชายมาก และ DHT ไม่ได้เป็นสาเหตุหลักเพียงอย่างเดียว [1, 5]
  
• ประสิทธิภาพที่ไม่ชัดเจน: การศึกษาในสตรีที่ใช้ยา ฟิแนสเทอไรด์ 1 มิลลิกรัม เพื่อรักษาผมร่วง มักพบว่าไม่ค่อยได้ผลดีเท่าที่ควร โดยเฉพาะในสตรีวัยหมดประจำเดือน [1] ในบางการศึกษาพบว่าอาจต้องใช้ยาในปริมาณที่สูงกว่า (เช่น 2.5-5 มิลลิกรัม) ซึ่งก็ยังไม่มีข้อสรุปทางการแพทย์ที่ชัดเจน และอาจเพิ่มความเสี่ยงของผลข้างเคียง [1, 6]
  
• ผลข้างเคียงทางฮอร์โมนในสตรี: หากสตรีได้รับยา ฟิแนสเทอไรด์ อาจเกิดผลข้างเคียงที่เกี่ยวข้องกับฮอร์โมนได้ เช่น ประจำเดือนมาไม่ปกติ (Irregular Menstrual Cycles), เจ็บเต้านม (Breast Tenderness), เต้านมขยายใหญ่ (Breast Enlargement), หรือการเปลี่ยนแปลงทางอารมณ์ [1, 6]
  
  

สรุปข้อห้ามใช้เด็ดขาดในสตรี

1. สตรีมีครรภ์ (Pregnant Women): ห้ามใช้เด็ดขาด (ทั้งกินและสัมผัสเม็ดยาที่บดแตก/หัก) เนื่องจากความเสี่ยงต่อการผิดรูปของอวัยวะเพศภายนอกของทารกเพศชายในครรภ์ [1, 3]
   
2. สตรีที่อาจตั้งครรภ์ หรือกำลังวางแผนตั้งครรภ์: ห้ามใช้เด็ดขาด ควรใช้วิธีคุมกำเนิดที่มีประสิทธิภาพสูงหากมีความจำเป็นต้องใช้ยานี้ (ซึ่งโดยทั่วไปไม่มีข้อบ่งใช้ในสตรีวัยเจริญพันธุ์) [1]
   
3. สตรีให้นมบุตร (Breastfeeding Women): ไม่แนะนำให้ใช้ เนื่องจากยาอาจผ่านสู่น้ำนมแม่และอาจมีผลกระทบต่อทารก [1]
   
   

ทางเลือกการรักษาผมร่วงในผู้หญิง

สำหรับผู้หญิงที่ประสบปัญหาผมร่วงผมบาง แพทย์จะพิจารณาสาเหตุและแนะนำการรักษาที่เหมาะสมและปลอดภัยกว่ายา ฟิแนสเทอไรด์ เช่น:

• ไมนอกซิดิล (Minoxidil): เป็นยาชนิดทาภายนอก (Topical Solution/Foam) ที่เป็นยาหลักและได้รับการรับรองจาก FDA สำหรับรักษาภาวะผมร่วงผมบางในผู้หญิง [1, 7] มีประสิทธิภาพในการกระตุ้นการงอกของผมใหม่และทำให้ผมหนาขึ้น
  
• สไปโรโนแลคโตน (Spironolactone): เป็นยาขับปัสสาวะที่มีฤทธิ์ต้านแอนโดรเจน (Anti-androgen) ซึ่งแพทย์อาจพิจารณาใช้แบบ “นอกข้อบ่งใช้” (Off-label use) เพื่อรักษาภาวะผมร่วงในผู้หญิงบางรายที่เกิดจากฮอร์โมน [8]
  
• การรักษาเสริมอื่นๆ: เช่น การบำบัดด้วยเลเซอร์ระดับต่ำ (Low-Level Laser Therapy – LLLT), การฉีด PRP (Platelet-Rich Plasma), การเสริมวิตามินและแร่ธาตุที่จำเป็น (เช่น ธาตุเหล็ก, วิตามินดี) หากมีการขาดสารอาหาร, การปรับสมดุลฮอร์โมนในกรณีที่มีภาวะผิดปกติ เช่น PCOS (Polycystic Ovary Syndrome) [7]
  
• การดูแลเส้นผมและหนังศีรษะ: ใช้แชมพูและผลิตภัณฑ์ที่อ่อนโยน, หลีกเลี่ยงการจัดแต่งทรงผมที่ดึงรั้งเส้นผม
  
  

สรุป:  ยา ฟิแนสเทอไรด์ (Finasteride) ถูกห้ามใช้ในสตรี โดยเฉพาะอย่างยิ่งสตรีมีครรภ์หรือผู้ที่อาจตั้งครรภ์ เนื่องจากมีความเสี่ยงร้ายแรงที่จะก่อให้เกิดความผิดปกติของอวัยวะเพศภายนอกในทารกเพศชายในครรภ์ นอกจากนี้ ประสิทธิภาพในการรักษาผมร่วงในผู้หญิงก็ไม่ชัดเจนเท่าในผู้ชาย และอาจเกิดผลข้างเคียงทางฮอร์โมนได้ หากคุณเป็นผู้หญิงที่มีปัญหาผมร่วง สิ่งสำคัญที่สุดคือการปรึกษาแพทย์ผิวหนังหรือแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านเส้นผม เพื่อวินิจฉัยสาเหตุที่แท้จริงและรับคำแนะนำในการรักษาที่เหมาะสมและปลอดภัยสำหรับคุณ

คำแนะนำและข้อควรทราบที่สำคัญ: บทความนี้ให้ข้อมูลทั่วไปเกี่ยวกับเหตุผลที่ยา ฟิแนสเทอไรด์ (Finasteride) ถูกห้ามใช้ในสตรีและทางเลือกในการรักษาผมร่วงในผู้หญิงเท่านั้น ไม่ใช่คำแนะนำทางการแพทย์เพื่อวินิจฉัย บำบัดรักษา หรือป้องกันโรค และไม่สามารถใช้ทดแทนคำแนะนำจากแพทย์ เภสัชกร หรือบุคลากรทางการแพทย์มืออาชีพได้ ยาฟิแนสเทอไรด์เป็นยาที่ต้องใช้ภายใต้ใบสั่งแพทย์เท่านั้น และเป็นยาที่มีข้อห้ามใช้เด็ดขาดในสตรี โดยเฉพาะอย่างยิ่งสตรีมีครรภ์ หากคุณมีข้อสงสัยเกี่ยวกับยา อาการเจ็บป่วย หรือต้องการคำแนะนำในการใช้ยาที่เหมาะสมกับสภาวะสุขภาพของคุณ ควรปรึกษาแพทย์ผู้รักษาเท่านั้น

ข้อมูลอ้างอิง

1. Miiskin. (n.d.). Finasteride for women: Can it be used to treat hair loss?. Retrieved from https://miiskin.com/hair-loss/medications-for-hair-loss/finasteride-for-women/
   
2. Hims. (n.d.). How Does Finasteride Work?. Retrieved from https://www.hims.com/blog/how-does-finasteride-work
   
3. MotherToBaby – NCBI Bookshelf. (n.d.). Finasteride – MotherToBaby Fact Sheets. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK582707/
   
4. Kierach Medical Clinic. (n.d.). Finasteride hair loss treatment and pregnancy. Retrieved from https://centrumkierach.pl/en/finasteride-hair-loss-treatment-pregnancy/
   
5. Harley Street Hair Clinic. (n.d.). Finasteride for Women: Can Women Take Finasteride?. Retrieved from https://www.hshairclinic.co.uk/news/can-women-take-finasteride-for-hair-loss
   
6. PubMed Central. (n.d.). Prolonged use of finasteride-induced gonadal sex steroids alterations, DNA damage and menstrual bleeding in women. Retrieved from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7007407/
   
7. Drugs.com. (n.d.). Does minoxidil really work for women’s hair loss?. Retrieved from https://www.drugs.com/medical-answers/minoxidil-really-work-women-hair-loss-3580252/
   
8. GoodRx. (n.d.). Spironolactone and Hair Loss: Does It Work for Women?. Retrieved from https://www.goodrx.com/spironolactone/spironolactone-and-hair-loss

เรียบเรียงโดย (Compiled by)  : www.chulalakpharmacy.com