นิโคตินคืออะไร? ทำไมร่างกายติดได้ง่ายขนาดนั้น

นิโคตินคือสารอะไร? ทำไมร่างกายถึงติดเร็วและเลิกยาก? มาทำความเข้าใจกลไกของสารเสพติดชนิด

นี้ พร้อมคำอธิบายจากมุมวิทยาศาสตร์และสุขภาพ

นิโคตินคืออะไร?

นิโคติน (Nicotine) เป็นสารประกอบ อัลคาลอยด์ (alkaloid) ที่พบตามธรรมชาติในพืชตระกูลยาสูบ (เช่น Nicotiana tabacum)  สารนี้มีคุณสมบัติออกฤทธิ์ต่อระบบประสาท และจัดเป็น สารเสพติด (psychoactive drug) เมื่อเข้าสู่ร่างกาย นิโคตินสามารถ:

• ดูดซึมเข้าสู่กระแสเลือดได้อย่างรวดเร็ว
• ข้ามผ่าน blood-brain barrier ได้ภายใน 10–20 วินาที
• ออกฤทธิ์กระตุ้นสมอง ทำให้รู้สึกผ่อนคลาย กระตุ้นความจำ และเพิ่มสมาธิ

ทำไมร่างกาย “ติด” นิโคตินได้ง่าย?

สาเหตุหลักคือ กลไกการกระตุ้นระบบ dopamine ในสมอง

เมื่อได้รับนิโคติน:

1. นิโคตินจะจับกับ nicotinic acetylcholine receptors (nAChRs) ในสมอง
2. กระตุ้นการหลั่ง dopamine ซึ่งเป็นสารแห่งความสุข
3. ทำให้เกิดความรู้สึกพึงพอใจ ผ่อนคลาย คล้ายกับเวลาที่ “รางวัล” หรือ “ความสุข” มาถึง

เมื่อสมองคุ้นเคยกับการได้รับ dopamine จากนิโคติน
→ ระบบรางวัลของสมองจะต้องการมันซ้ำ ๆ
→ หากขาด จะเกิดอาการหงุดหงิด เครียด สมาธิสั้น นอนไม่หลับ

นี่จึงเป็นเหตุผลที่นิโคติน “เสพติดได้ง่าย” และ “ถอนยาก”

นิโคติน: สารที่ไม่ก่อมะเร็งโดยตรง แต่ยังอันตราย

แม้ว่านิโคติน ไม่ใช่สารก่อมะเร็งโดยตรง แต่:

• ทำให้เส้นเลือดหดตัว เพิ่มความเสี่ยงโรคหัวใจและความดัน
• เสริมการดูดซึมสารพิษอื่น ๆ ที่มากับควันบุหรี่
• ส่งผลต่อระบบประสาทของเด็กและวัยรุ่น

ความเห็นจากผู้เชี่ยวชาญ

“สารนิโคตินมีฤทธิ์เสพติดสูงในระดับเดียวกับโคเคนและเฮโรอีน แม้จะไม่แสดงอาการทางจิตประสาทรุนแรงเท่าก็ตาม”— องค์การอนามัยโลก (WHO)

• ✅ นิโคตินเป็นสารกระตุ้นระบบประสาทจากพืชยาสูบ
• ✅ กระตุ้น dopamine ทำให้รู้สึกดี → เสพติดได้ง่าย
• ✅ ส่งผลเสียต่อสุขภาพ แม้จะไม่ใช่สารก่อมะเร็งโดยตรง
• ✅ การเลิกนิโคตินควรได้รับคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญ เช่น แพทย์หรือเภสัชกร

ข้อมูลอ้างอิง (References)

1. WHO. Nicotine: Its effects and addictive nature. who.int
2. Mayo Clinic. How nicotine affects the brain and body. mayoclinic.org
3. CDC. The addictive nature of nicotine. cdc.gov
4. National Institute on Drug Abuse (NIDA). Why is nicotine so addictive? nida.nih.gov

เรียบเรียงข้อมูลโดย  www.chulalakpharmacy.com