ประจำเดือน” หมายถึงการหลั่งของเยื่อบุมดลูกและเลือดออกทางช่องคลอดของเพศหญิง ซึ่งเกิดขึ้นเป็นประจำทุกเดือน ถือเป็นส่วนหนึ่งของวัฏจักรการเจริญพันธุ์ของผู้หญิง โดยปกติจะเกิดขึ้นทุกๆ 21–35 วัน และมีระยะเวลาเฉลี่ยประมาณ 3–7 วัน
ในทางการแพทย์ ประจำเดือนเรียกว่า Menstruation หรือ Monthly Period
1. สาเหตุของประจำเดือน
เมื่อไม่มีการปฏิสนธิ (ไข่ไม่ได้รับการผสมกับอสุจิ) เยื่อบุมดลูกที่เตรียมไว้รองรับการตั้งครรภ์จะหลุดลอกออก กลายเป็นเลือดและของเหลวที่ขับออกมาทางช่องคลอด ซึ่งเรียกว่า “ประจำเดือน”
2. ฮอร์โมนที่เกี่ยวข้อง
- เอสโตรเจน (Estrogen): ช่วยกระตุ้นให้เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญเติบโต
- โปรเจสเตอโรน (Progesterone): ช่วยควบคุมรอบเดือน และเตรียมโพรงมดลูกให้พร้อมรับการฝังตัวของตัวอ่อน
- เมื่อไม่มีการตั้งครรภ์ ระดับฮอร์โมนเหล่านี้จะลดลง ทำให้เกิดการหลุดลอกของเยื่อบุมดลูก
3. ลักษณะของประจำเดือนที่ปกติ
- รอบเดือนสม่ำเสมอทุก 21–35 วัน
- ปริมาณเลือดประมาณ 30–80 มิลลิลิตรต่อรอบ
- มีสีแดงเข้มหรือแดงคล้ำ ไม่มีลิ่มเลือดขนาดใหญ่
- อาจมีอาการปวดท้องเล็กน้อย
4. อาการร่วมที่พบบ่อย
- ปวดท้องน้อย (dysmenorrhea)
- ปวดหลัง
- คัดตึงเต้านม
- อารมณ์แปรปรวน
- อ่อนเพลีย
5. ภาวะผิดปกติของประจำเดือน
- ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ: เกิดจากความเครียด ฮอร์โมนผิดปกติ หรือโรคบางชนิด เช่น PCOS
- ประจำเดือนขาด (Amenorrhea): ไม่มีประจำเดือนมา 3 เดือนขึ้นไปในผู้หญิงที่เคยมีมาก่อน
- ประจำเดือนมามากผิดปกติ (Menorrhagia): เลือดออกมากจนรบกวนการใช้ชีวิต
- ประจำเดือนมานานเกิน 7 วัน หรือมาบ่อยกว่า 21 วัน
การดูแลสุขภาพขณะมีประจำเดือน
- ดื่มน้ำมากๆ
- พักผ่อนให้เพียงพอ
- ออกกำลังกายเบาๆ เช่น โยคะ หรือเดินช้าๆ
- ใช้ถุงน้ำร้อนประคบหน้าท้องลดอาการปวด
- รับประทานอาหารที่มีธาตุเหล็กและแมกนีเซียมสูง เช่น ผักใบเขียว ถั่ว เนื้อแดงไม่ติดมัน
เมื่อไหร่ควรพบแพทย์
• ประจำเดือนมาผิดปกติบ่อยครั้ง
• ปวดท้องมากจนรบกวนการใช้ชีวิต
• มีเลือดออกกะปริดกะปรอยระหว่างรอบเดือน
• ประจำเดือนหายไปโดยไม่มีสาเหตุ
แหล่งข้อมูลอ้างอิง
- Mayo Clinic. Menstrual cycle: What’s normal, what’s not
- American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG). Your Menstrual Cycle
- MedlinePlus. Menstruation
เรียบเรียงข้อมูลโดย www.chulalakpharmacy.com