อะแนสโทรโซล (Anastrozole) 1 มิลลิกรัม: ยาในกลุ่ม Aromatase Inhibitor สำหรับรักษามะเร็งเต้านมในสตรีวัยหมดประจำเดือน

ยา อะแนสโทรโซล (Anastrozole) เป็นชื่อสามัญของยาที่มีชื่อการค้าดั้งเดิมคือ Arimidex จัดเป็นยาในกลุ่ม Aromatase Inhibitors (AIs) ชนิดที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (Non-steroidal) ที่มีความจำเพาะเจาะจงสูง ยานี้ใช้สำหรับรักษาโรคมะเร็งเต้านมที่ไวต่อฮอร์โมนในสตรีที่เข้าสู่วัยหมดประจำเดือนแล้ว โดยมีเป้าหมายคือการ ลดระดับฮอร์โมนเอสโตรเจน ในร่างกาย ซึ่งเป็นตัวกระตุ้นการเติบโตของเซลล์มะเร็งเต้านมชนิดที่ต้องพึ่งพาฮอร์โมนนี้ [1, 2]

กลไกการออกฤทธิ์ อะแนสโทรโซลออกฤทธิ์โดยการเป็นสารยับยั้งเอนไซม์ อะโรมาเตส (Aromatase) อย่างแข่งขัน (Competitive Inhibitor) [3]

• ในสตรีวัยหมดประจำเดือน รังไข่จะหยุดทำงาน ทำให้แหล่งผลิตเอสโตรเจนหลักเปลี่ยนไปเป็น เนื้อเยื่อส่วนปลาย (เช่น ตับ, เนื้อเยื่อไขมัน) ผ่านกระบวนการเปลี่ยนฮอร์โมนแอนโดรเจนให้เป็นเอสโตรเจน โดยมีเอนไซม์อะโรมาเตสเป็นตัวกระตุ้น
  
• เมื่ออะแนสโทรโซล 1 มิลลิกรัม เข้าไปยับยั้งเอนไซม์นี้ จะทำให้กระบวนการสร้างเอสโตรเจนลดลงอย่างมาก ส่งผลให้ระดับเอสโตรเจนในกระแสเลือดลดลงมากกว่า 80% ซึ่งช่วยชะลอหรือหยุดยั้งการเติบโตของเซลล์มะเร็งเต้านมที่ไวต่อฮอร์โมนได้ [2, 3]

ประโยชน์ (ข้อบ่งใช้หลัก)

1. การรักษามะเร็งเต้านมระยะลุกลาม: ใช้เป็นยาทางเลือกแรกในการรักษาผู้หญิงวัยหมดประจำเดือนที่เป็นมะเร็งเต้านมที่มีตัวรับฮอร์โมนเป็นบวก (Hormone Receptor-Positive) หรือไม่ทราบตัวรับ [4]
   
2. การรักษาเสริม (Adjuvant Therapy): ใช้ในการรักษาเสริมหลังการผ่าตัดสำหรับผู้หญิงวัยหมดประจำเดือนที่เป็นมะเร็งเต้านมระยะเริ่มต้นที่มีตัวรับฮอร์โมนเป็นบวก เพื่อลดโอกาสการกลับมาเป็นซ้ำ [4]
   
3. รักษากรณีดื้อยา Tamoxifen: ใช้รักษาผู้ป่วยมะเร็งเต้านมระยะลุกลามที่โรคดำเนินไปหลังจากได้รับยา Tamoxifen แล้ว [4]

ขนาดยาและการบริหารยา

• ขนาดยาที่แนะนำ: รับประทานครั้งละ 1 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง [4]
  
• วิธีการรับประทาน: สามารถรับประทานพร้อมอาหารหรือไม่พร้อมอาหารก็ได้ ควรรับประทานยาในเวลาเดียวกันของทุกวัน [2]
  
• ระยะเวลาการรักษา: ขึ้นอยู่กับการวินิจฉัยของแพทย์ โดยทั่วไปอาจใช้เวลา 5 ปีในการรักษาเสริม หรือต่อเนื่องจนกว่าโรคจะมีการลุกลามในระยะแพร่กระจาย [4]

ผลข้างเคียง ผลข้างเคียงที่พบบ่อยมาก (≥10%) [4, 6]

• อาการ ร้อนวูบวาบ (Hot Flushes)
  
• ปวดข้อ ข้อติด หรือปวดกระดูก (Arthralgia, Arthritis)
  
• อาการอ่อนเพลีย ไม่มีแรง (Asthenia/Fatigue)
  
• ปวดศีรษะ
  
• คลื่นไส้
  
• ผื่น
  
• อาการอ่อนแรง ผลข้างเคียงที่สำคัญและควรเฝ้าระวัง [2, 4]
  
• ภาวะกระดูกบาง/พรุน: การลดลงของเอสโตรเจนอาจทำให้ความหนาแน่นของมวลกระดูกลดลง เพิ่มความเสี่ยงกระดูกหัก
  
• ระดับคอเลสเตอรอลสูง: อาจต้องมีการตรวจติดตามระดับไขมันในเลือด
  
• อาการทางระบบหัวใจและหลอดเลือด: อาจเพิ่มอาการของภาวะหัวใจขาดเลือดในผู้ที่มีโรคหลอดเลือดหัวใจอยู่เดิม

ข้อควรระวังและคำแนะนำเพิ่มเติม

• ข้อห้ามใช้: ห้ามใช้ใน สตรีที่ยังไม่หมดประจำเดือน และผู้หญิงที่ ตั้งครรภ์หรือให้นมบุตร โดยเด็ดขาด [1, 4]
  
• การดูแลกระดูก: ควรปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับการเสริม แคลเซียมและวิตามินดี เพื่อช่วยรักษามวลกระดูก และอาจต้องมีการตรวจวัดความหนาแน่นของกระดูกเป็นระยะ [3]
  
• การขับขี่และใช้งานเครื่องจักร: ผู้ป่วยบางรายอาจมีอาการวิงเวียนศีรษะหรือง่วงซึม จึงควรระมัดระวังในการขับขี่หรือทำงานที่ต้องใช้สมาธิสูง [1]
  
• การแจ้งแพทย์: หากมีอาการแพ้รุนแรง (เช่น บวมที่ใบหน้า ลิ้น คอ) หรืออาการที่บ่งชี้ถึงปัญหาตับ (เช่น ตาเหลือง ตัวเหลือง ปวดท้องด้านขวาบน) ให้รีบแจ้งแพทย์ทันที [4]

ยี่ห้อยาที่มีส่วนประกอบในไทย

• Arimidex (ชื่อการค้าดั้งเดิม)
• Anasvitae และชื่อการค้าอื่น ๆ ที่มีส่วนประกอบของ Anastrozole 1 mg

แหล่งซื้อยา (ระบุว่าต้องมีใบสั่งแพทย์) ยานี้เป็น ยาควบคุมพิเศษ ที่ต้องใช้เพื่อการรักษาเฉพาะทาง และต้องได้รับ ใบสั่งยาจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ เท่านั้น สามารถรับยาได้จากห้องยาของโรงพยาบาล หรือร้านขายยาที่มีเภสัชกรควบคุมและมีใบสั่งแพทย์

“ข้อมูลในบทความนี้เป็นเพียงความรู้เบื้องต้น ไม่สามารถใช้ทดแทนการปรึกษาและวินิจฉัยจากแพทย์หรือเภสัชได้ ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรทุกครั้งเมื่อใช้ยา หรือมีปัญหาสุขภาพ”

แหล่งข้อมูลอ้างอิง:

1. สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.). เอกสารกำกับยา Anastrozole 1 มิลลิกรัม.
   
2. Cleveland Clinic. Aromatase Inhibitors.
   
3. DrugBank Online. Anastrozole: Uses, Interactions, Mechanism of Action.
   
4. Drugs.com. Anastrozole Uses, Side Effects & Warnings.
   
5. Wongkarnpat.com. ยา Anastrozole มีผลช่วยป้องกันการเกิดมะเร็งเต้านมได้แม้หยุดใช้ยาแล้ว (อ้างอิงจาก IBIS-II Prevention trial).
   
6. Mayo Clinic. Anastrozole (oral route) – Side effects & dosage.

เรียบเรียงโดย (Compiled by)  : www.chulalakpharmacy.com