เชื้อราในช่องคลอด (Vaginal Candidiasis): สาเหตุ อาการ และแนวทางการรักษาด้วยยา Clotrimazole และ Fluconazole

Slug: Vaginal Candidiasis

เชื้อราในช่องคลอด (Vaginal Candidiasis) หรือที่เรียกกันทั่วไปว่า ตกขาวจากเชื้อรา เป็นภาวะติดเชื้อที่เกิดจากเชื้อยีสต์ชนิดหนึ่งคือ Candida albicans$ เป็นหลัก [1] เชื้อราชนิดนี้อาศัยอยู่ในช่องคลอดตามธรรมชาติ แต่จะก่อให้เกิดอาการเมื่อเกิดความไม่สมดุลของสภาพแวดล้อมภายในช่องคลอด อาการเด่น คือ ตกขาวมีลักษณะข้นเป็นก้อนคล้ายนมบูดหรือโยเกิร์ต มีอาการคันและแสบร้อนบริเวณอวัยวะเพศภายนอกอย่างรุนแรง

รายละเอียด: กลไกการออกฤทธิ์ผ่านพฤติกรรม

เชื้อ $Candida$ $albicans$ เป็นเชื้อราประจำถิ่น (Commensal Fungi) ในช่องคลอด แต่การเจริญเติบโตจนก่อโรคเกิดจากกลไกต่อไปนี้:

1. การเปลี่ยนแปลงความสมดุล (Dysbiosis): ช่องคลอดปกติมีแบคทีเรียชนิดดี $Lactobacilli$ ซึ่งสร้างกรดเพื่อควบคุมค่า pH ให้เป็นกรดอ่อน ๆ และยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อรา
2. การเติบโตอย่างรวดเร็ว: เมื่อภาวะสมดุลถูกรบกวน (เช่น ค่า pH สูงขึ้น) เชื้อ $Candida$ จะเจริญเติบโตอย่างรวดเร็วและเปลี่ยนจากยีสต์เป็นสายรา (Hyphae) ซึ่งเป็นรูปแบบที่สามารถรุกรานเนื้อเยื่อและทำให้เกิดอาการอักเสบและตกขาว [2]

พฤติกรรมและปัจจัยที่เป็นปัจจัยกระตุ้นให้เกิดโรค:

• การใช้ยาปฏิชีวนะ (Antibiotics): ยาปฏิชีวนะฆ่าแบคทีเรีย $Lactobacilli$ ซึ่งเป็นแบคทีเรียดี ทำให้เชื้อราเพิ่มจำนวน
• ภาวะภูมิคุ้มกันต่ำ: เช่น ผู้ที่เป็นโรคเบาหวานที่ควบคุมน้ำตาลได้ไม่ดี หรือผู้ที่รับประทานยากดภูมิคุ้มกัน
• การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน: เช่น ช่วงใกล้มีประจำเดือน, การตั้งครรภ์, หรือการใช้ยาคุมกำเนิดที่มีฮอร์โมนสูง
  
  

5 ขั้นตอนง่าย ๆ ที่สามารถทำได้ทันทีเพื่อรักษาและป้องกัน

1. ใช้ยาต้านเชื้อราเฉพาะที่: ใช้ยาเหน็บช่องคลอดหรือยาครีมทาภายนอกที่มีส่วนผสมของ Clotrimazole หรือ Miconazole (ใช้ต่อเนื่องตามแพทย์สั่ง $1, 3,$ หรือ $7$ วัน) เพื่อกำจัดเชื้อราอย่างตรงจุด
2. ปรึกษาแพทย์เพื่อใช้ยากิน (ถ้าจำเป็น): หากมีอาการรุนแรงหรือเป็นซ้ำบ่อย แพทย์อาจพิจารณาให้ยา Fluconazole ชนิดรับประทานเพียงเม็ดเดียว หรือรับประทานแบบเป็นชุด (Series)
3. รักษาความแห้งและอากาศถ่ายเท: หลีกเลี่ยงการใส่เสื้อผ้าและชุดชั้นในที่รัดแน่น หรือทำจากผ้าใยสังเคราะห์ที่ไม่ระบายอากาศ ควรเลือกใช้ผ้าฝ้าย
4. หยุดการสวนล้างช่องคลอด: การสวนล้างด้วยผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดเป็นการทำลายแบคทีเรียดีและทำให้ค่า pH เสียสมดุล ควรงดทำ
5. ควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด: หากเป็นเบาหวาน ต้องควบคุมระดับน้ำตาลให้อยู่ในเกณฑ์ปกติอย่างเคร่งครัด เพราะน้ำตาลสูงเป็นปัจจัยส่งเสริมการเจริญเติบโตของเชื้อ $Candida$
   
   

อาหารเสริมที่ช่วยบำรุง ดูแล หรือป้องกัน

• Probiotics (โพรไบโอติกส์): การรับประทาน $Lactobacillus$ (แบคทีเรียชนิดดี) เสริมช่วยปรับสมดุลของจุลินทรีย์ในลำไส้และช่องคลอด ซึ่งช่วยป้องกันการกลับเป็นซ้ำของเชื้อรา [3]
• กระเทียม (Garlic): มีสาร Ajoene ซึ่งมีคุณสมบัติต้านเชื้อราตามธรรมชาติ อาจช่วยเสริมการรักษา
  
  

ข้อควรระวังและคำแนะนำเพิ่มเติม

• แยกโรค: อาการคันและตกขาวอาจเกิดจากสาเหตุอื่น ๆ เช่น การติดเชื้อแบคทีเรีย (Bacterial Vaginosis) หรือโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ (STDs) หากไม่แน่ใจควรพบแพทย์เพื่อวินิจฉัยที่ถูกต้อง
• ยาเหน็บ/ครีม: ยาเหน็บช่องคลอดบางชนิดที่มีส่วนผสมของน้ำมัน อาจทำให้ถุงยางอนามัยที่ทำจากยางลาเท็กซ์ลดประสิทธิภาพลงได้ ควรใช้วิธีคุมกำเนิดอื่นในช่วงที่รักษา
  
  

“ข้อมูลในบทความนี้เป็นเพียงความรู้เบื้องต้น ไม่สามารถใช้ทดแทนการปรึกษาและวินิจฉัยจากแพทย์หรือเภสัชได้ ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรทุกครั้งเมื่อใช้ยา หรือมีปัญหาสุขภาพ”

แหล่งข้อมูลอ้างอิง:

1. Haamor.com. เชื้อราในช่องคลอด. [ข้อมูลสาเหตุและอาการ]
2. Medthai.com. ภาวะติดเชื้อราในช่องคลอด. [ข้อมูลปัจจัยกระตุ้นและกลไก]
3. คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล. ช่องคลอดอักเสบจากเชื้อรา. [ข้อมูลการรักษาและ Probiotics]

เรียบเรียงโดย (Compiled by)  : www.chulalakpharmacy.com