ทำไมผู้ชายอายุมากขึ้น เส้นผมจึงมีขนาดเล็กลง (ผมบาง)

เส้นผมของผู้ชายมีขนาดเล็กลงตามอายุ (Hair Miniaturization) นั้น ส่วนใหญ่เกิดจาก ภาวะผมบางจากพันธุกรรมและฮอร์โมน (Androgenetic Alopecia) โดยมี ฮอร์โมน DHT (Dihydrotestosterone) เป็นตัวการสำคัญที่ทำให้รากผมไวต่อฮอร์โมนนี้เกิดการฝ่อตัวลง ส่งผลให้เส้นผมที่งอกใหม่มี วงจรชีวิตสั้นลง มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางเล็กลง และมีสีอ่อนลง จนสุดท้ายก็ไม่สามารถงอกใหม่ได้อีก

กลไกการออกฤทธิ์ผ่านพฤติกรรม: ปัจจัยที่ทำให้ผมเล็กลง

กลไกหลักที่ทำให้เส้นผมมีขนาดเล็กลงเมื่ออายุมากขึ้น สามารถอธิบายได้ด้วย 3 ปัจจัยหลักที่ทำงานร่วมกัน:

1. บทบาทของฮอร์โมน DHT (กลไกหลัก)

• การเปลี่ยนรูปฮอร์โมน: ฮอร์โมนเพศชาย (Testosterone) จะถูกเปลี่ยนเป็นฮอร์โมนที่มีฤทธิ์แรงกว่าคือ ไดไฮโดรเทสโทสเตอโรน (Dihydrotestosterone หรือ DHT) ด้วยเอนไซม์ 5-alpha reductase
• การโจมตีรากผม: ในผู้ชายที่มี พันธุกรรม ผมบาง (กรรมพันธุ์หัวล้าน) รากผมจะมีความไวต่อฮอร์โมน DHT เป็นพิเศษ เมื่อ DHT เข้าไปจับกับตัวรับ (Receptor) ที่รากผม จะกระตุ้นให้รากผมเข้าสู่กระบวนการ “ผมฝ่อตัว” (Follicular Miniaturization)
• ผลลัพธ์: รากผมจะหดตัวลง เส้นผมที่เคยหนาแข็งแรง (Terminal Hair) จะค่อย ๆ กลายเป็นเส้นผมอ่อน (Vellus Hair) ที่มีขนาดเล็กลง สั้นลง และร่วงเร็วขึ้น ทำให้ผมดูบางลงเรื่อย ๆ
  
  

2. การเสื่อมสภาพตามวัย (Aging)

• วงจรเส้นผมสั้นลง: เมื่ออายุมากขึ้น วงจรการเจริญเติบโตของเส้นผม (Anagen Phase) จะสั้นลงตามธรรมชาติ และระยะพัก (Telogen Phase) จะยาวขึ้น ทำให้เส้นผมร่วงเร็วและงอกใหม่ช้าลง
• ลดจำนวนรูขุมขน: จำนวนรูขุมขนบนหนังศีรษะจะลดลงตามอายุ เป็นการเสื่อมสภาพตามธรรมชาติ
• การไหลเวียนเลือดลดลง: การไหลเวียนเลือดและสารอาหารที่ไปเลี้ยงรากผมอาจลดลง ทำให้เส้นผมที่งอกใหม่ไม่สมบูรณ์และมีขนาดเล็กลง
  
  

3. ปัจจัยเสริมจากภายนอกและภายใน

• ความเครียดและการพักผ่อน: ความเครียดสะสมเรื้อรังและพฤติกรรมการใช้ชีวิตที่หนักเกินไป (เช่น นอนดึก) สามารถเร่งกระบวนการแก่ของร่างกาย รวมถึงส่งผลกระทบต่อวงจรเส้นผม
• ภาวะโภชนาการ: การดูดซึมสารอาหารที่จำเป็นต่อเส้นผม เช่น โปรตีน ธาตุเหล็ก สังกะสี และวิตามินดี อาจทำได้ไม่ดีเท่าเดิมเมื่ออายุมากขึ้น ส่งผลให้เส้นผมที่สร้างใหม่ไม่แข็งแรง
  
  

5 ขั้นตอนง่าย ๆ ที่สามารถทำได้ทันทีเพื่อชะลอภาวะผมบาง

1. รับประทานอาหารที่มีโปรตีนสูง: โปรตีน (Keratin) เป็นองค์ประกอบหลักของเส้นผม ควรบริโภคเนื้อสัตว์ไม่ติดมัน ไข่ หรือถั่วให้เพียงพอ
2. จัดการความเครียด: ฝึกทำสมาธิ, ออกกำลังกายเบา ๆ หรือหากิจกรรมผ่อนคลาย เพื่อลดระดับความเครียดซึ่งเป็นตัวเร่งการร่วงของผม
3. นวดหนังศีรษะเบา ๆ: ใช้นิ้วนวดหนังศีรษะระหว่างสระผมหรือตอนว่าง เพื่อกระตุ้นการไหลเวียนเลือดบริเวณรากผม
4. หลีกเลี่ยงความร้อนและสารเคมีรุนแรง: งดการเป่าผมด้วยความร้อนสูง และลดการทำสีหรือดัดผมที่ใช้สารเคมีที่อาจทำลายรากผม
5. ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ: หากสังเกตว่าผมร่วงหรือบางผิดปกติ ควรรีบปรึกษาแพทย์ผิวหนังหรือแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านเส้นผมเพื่อวินิจฉัยและรับการรักษาที่เหมาะสม (เช่น ยาทา Minoxidil หรือยารับประทาน Finasteride)
   
   

อาหารเสริมที่ช่วยบำรุง ดูแล หรือป้องกัน

• สารสกัดจากผลปาล์ม Saw Palmetto: เชื่อว่ามีฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ $5$-alpha reductase ซึ่งเป็นกลไกคล้ายกับยาแผนปัจจุบัน ทำให้การสร้าง DHT ลดลง
• ไบโอติน (Biotin): วิตามินบี $7$ ที่ช่วยบำรุงโครงสร้างของเคราตินให้แข็งแรง
• สังกะสี (Zinc): แร่ธาตุที่ช่วยควบคุมการทำงานของต่อมไขมันบนหนังศีรษะและมีบทบาทในวงจรการเจริญเติบโตของเส้นผม
• ธาตุเหล็ก (Iron) และวิตามินดี (Vitamin D): หากขาด อาจส่งผลให้เกิดภาวะผมร่วงผมบางได้

ข้อควรระวังและคำแนะนำเพิ่มเติม

• การวินิจฉัย: ภาวะผมร่วงผมบางอาจมีสาเหตุอื่นที่ไม่ใช่ฮอร์โมน เช่น โรคไทรอยด์ ภาวะโลหิตจาง หรือโรคผิวหนังอักเสบบนหนังศีรษะ การปรึกษาแพทย์จึงสำคัญที่สุด
• ยารักษา: ยาที่ใช้รักษาผมบางจากพันธุกรรม เช่น Finasteride หรือ Minoxidil ควรใช้ภายใต้การกำกับดูแลของแพทย์เท่านั้น

“ข้อมูลในบทความนี้เป็นเพียงความรู้เบื้องต้น ไม่สามารถใช้ทดแทนการปรึกษาและวินิจฉัยจากแพทย์หรือเภสัชได้ ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรทุกครั้งเมื่อใช้ยา หรือมีปัญหาสุขภาพ”

แหล่งข้อมูลอ้างอิง:

1. Thonburiclinic.com. ไขข้อสงสัยผมบางในผู้ชาย สาเหตุเกิดจากอะไร? [ข้อมูลสาเหตุหลักของผมบางในผู้ชาย]
2. Drornhaircenter.com. ระดับฮอร์โมนและการรักษาอาการผมร่วงในผู้สูงอายุ. [ข้อมูลกลไกของฮอร์โมน DHT และการฝ่อตัวของรากผม]
3. Haamor.com. ไซลิมาริน Silymarin: สรรพคุณและการใช้งานทางคลินิก. [ข้อมูลการใช้ยาและประโยชน์ต่อตับ] (อ้างอิงจากบทสนทนาก่อนหน้า)

เรียบเรียงโดย (Compiled by)  : www.chulalakpharmacy.com