ภาวะได้กลิ่นที่ไม่มีอยู่จริง (Phantosmia) สาเหตุอาการป้องกัน

แฟนโทสเมีย ภาวะได้กลิ่นที่ไม่มีอยู่จริง คือ อาการประสาทหลอน (Hallucination) ชนิดหนึ่ง ที่เกิดขึ้นในระบบรับรู้กลิ่น (Olfactory System) มักจะมีอาการที่ได้กลิ่นต่างๆ ไปเองแต่เพียงผู้เดียว โดยสภาพแวดล้อมปราศจากสิ่งเหล่านั้น เช่น กลิ่นควันเหม็นไหม้ กลิ่นเน่าเสีย กลิ่นแอมโมเนีย และกลิ่นหอมหวาน  

👉 สาเหตุของภาวะได้กลิ่นที่ไม่มีอยู่จริง

ภาวะ Phantosmia อาจเกิดจากหลายสาเหตุ เช่น

1. ปัญหาที่เกี่ยวข้องกับระบบประสาท
   ภาวะนี้อาจเกิดจากความผิดปกติในสมองที่เกี่ยวข้องกับการประมวลผลกลิ่น เช่น โรคพาร์คินสัน (Parkinson’s disease), โรคอัลไซเมอร์ (Alzheimer’s disease), หรือโรคมะเร็งสมอง
   
2. การติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจส่วนบน
   การติดเชื้อที่จมูกหรือไซนัส เช่น ไข้หวัดหรือไซนัสอักเสบ อาจทำให้เกิดภาวะนี้ได้ เนื่องจากการอักเสบสามารถกระตุ้นให้เกิดความผิดปกติในการส่งสัญญาณจากจมูกไปยังสมอง
   
3. การบาดเจ็บที่ศีรษะหรือการผ่าตัดในบริเวณจมูกหรือสมอง
   การบาดเจ็บที่สมองหรือการผ่าตัดในบริเวณใกล้เคียงอาจทำให้การรับกลิ่นผิดปกติ
   
4. การใช้ยาบางชนิด
   การใช้ยาบางประเภท เช่น ยาที่เกี่ยวข้องกับการรักษาโรคทางจิตเวช หรือยาบางชนิดที่มีผลต่อระบบประสาท สามารถกระตุ้นให้เกิด Phantosmia ได้
   
5. โรคทางจิตเวช
   ภาวะ Phantosmia บางครั้งอาจเชื่อมโยงกับความผิดปกติทางจิต เช่น อาการหลงผิด (Delusions) หรืออาการหลอน (Hallucinations) ซึ่งทำให้ผู้ป่วยรู้สึกได้กลิ่นที่ไม่มีอยู่จริง
   
6. การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน
   การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนในร่างกาย เช่น ระหว่างการตั้งครรภ์หรือภาวะวัยทอง (Menopause) อาจทำให้เกิดภาวะนี้ได้
   
7. ปัจจัยอื่น ๆ
   เช่น การขาดวิตามินบี12 หรือการมีภาวะขาดเลือดในสมอง เป็นต้น

👉 อาการของภาวะได้กลิ่นที่ไม่มีอยู่จริง

อาการของ Phantosmia หลัก ๆ ได้แก่

• การได้กลิ่นที่ไม่มีอยู่จริง: ผู้ป่วยจะรู้สึกได้กลิ่นที่ไม่มีอยู่จริง อาจเป็นกลิ่นที่ไม่พึงประสงค์ เช่น กลิ่นเหม็น กลิ่นควัน หรือกลิ่นที่คุ้นเคยในบางกรณี
  
• อาการเวียนศีรษะหรือคลื่นไส้: การได้กลิ่นที่ผิดปกติอาจทำให้ผู้ป่วยรู้สึกไม่สบายตัว เช่น เวียนศีรษะ คลื่นไส้ หรืออาเจียน
  
• ปัญหาในการรับกลิ่นอื่น ๆ: บางครั้งภาวะนี้อาจทำให้เกิดการสูญเสียความสามารถในการรับกลิ่นตามปกติได้
  
• อาการที่เป็นเฉพาะช่วงเวลา: บางคนอาจได้กลิ่นเฉพาะในบางช่วงเวลา เช่น กลิ่นจะปรากฏขึ้นเมื่ออยู่ในสถานการณ์ที่เครียดหรือในช่วงเวลาที่อากาศร้อน

👉 การรักษาภาวะได้กลิ่นที่ไม่มีอยู่จริง

การรักษาภาวะ Phantosmia ขึ้นอยู่กับสาเหตุที่เป็นต้นเหตุของการเกิดอาการ โดยสามารถรักษาได้หลายวิธี เช่น

1. การรักษาโรคหรือภาวะที่เกี่ยวข้อง
   หาก Phantosmia เกิดจากโรคหรือภาวะอื่น ๆ เช่น ไซนัสอักเสบ, โรคสมอง หรือการติดเชื้อในทางเดินหายใจ การรักษาภาวะนั้น ๆ สามารถช่วยลดอาการได้ เช่น การใช้ยาปฏิชีวนะสำหรับการติดเชื้อ หรือการรักษาโรคทางสมอง
   
2. การรักษาด้วยยาปรับสภาพระบบประสาท
   หากมีสาเหตุจากความผิดปกติของระบบประสาท การใช้ยาในการปรับสมดุลของระบบประสาท เช่น การใช้ยาที่ช่วยปรับฮอร์โมน หรือยาแก้เครียด อาจช่วยบรรเทาอาการได้
   
   
3. การปรับพฤติกรรมหรือการทำจิตบำบัด
   หากภาวะ Phantosmia เกิดจากปัญหาทางจิตใจ เช่น ความเครียดหรือภาวะหลงผิด การทำจิตบำบัดอาจช่วยบรรเทาอาการได้ การฝึกทักษะการผ่อนคลายและการปรับสมดุลอารมณ์อาจเป็นส่วนหนึ่งของการรักษา
   
4. การใช้ยาที่ช่วยปรับการรับกลิ่น
   ในบางกรณีแพทย์อาจใช้ยาในการปรับการทำงานของระบบการรับกลิ่น เช่น การใช้ยาที่ช่วยปรับสมดุลของสารเคมีในสมองที่เกี่ยวข้องกับการรับกลิ่น
   
5. การดูแลและการฟื้นฟูสมรรถภาพ
   สำหรับบางคนที่มีภาวะ Phantosmia ที่เกิดจากความผิดปกติทางสมองหรือประสาทการรับกลิ่น การฟื้นฟูสมรรถภาพการรับกลิ่นหรือการทำกิจกรรมเพื่อเสริมสร้างการทำงานของประสาทอาจช่วยได้

👉 การป้องกันภาวะได้กลิ่นที่ไม่มีอยู่จริง

การป้องกันภาวะ Phantosmia ส่วนใหญ่ขึ้นอยู่กับการจัดการสาเหตุที่อาจทำให้เกิดอาการดังกล่าว เช่น

• การรักษาสุขภาพทางการแพทย์ การตรวจสุขภาพประจำปีและการตรวจหาความผิดปกติที่อาจเป็นสาเหตุของภาวะนี้ เช่น โรคสมอง โรคทางประสาท หรือปัญหาทางจิตเวช
• การหลีกเลี่ยงปัจจัยกระตุ้น เช่น การหลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่หรือการสัมผัสกับสารเคมีที่อาจทำให้เกิดความเสียหายต่อระบบการรับกลิ่น
• การดูแลสุขภาพจิต การดูแลสุขภาพจิตเพื่อป้องกันภาวะเครียดหรือภาวะหลงผิด

หากท่านมีปัญหาสุขภาพ หรือต้องการปรึกษาการใช้ผลิตภัณฑ์และการใช้ยาอย่างถูกวิธี สามารถเข้ามาปรึกษาได้ที่หน้าร้านขายยาจุฬาลักษณ์เภสัชทุกสาขา หรือใช้บริการให้คำปรึกษา ช่องทางออนไลน์ได้ทุกช่องทางของเรานะคะ

ข้อมูลอ้างอิง (References):

1. โรงพยาบาลเพรชเวช
2. สำนักข่าว innnews

เรียบเรียงข้อมูลโดย : www.chulalakpharmacy.com