Apixaban (อะพิกซาแบน) ยาละลายลิ่มเลือดที่ผู้ใช้ควรระวังอะไรบ้าง?

Apixaban (อะพิกซาแบน) เป็นยาละลายลิ่มเลือดในกลุ่ม Direct Oral Anticoagulants (DOACs) หรือที่รู้จัก กันในชื่อเดิมว่า Novel Oral Anticoagulants (NOACs) ซึ่งเป็นยาต้านการแข็งตัวของเลือดชนิดรับประทานรุ่นใหม่ที่มีประสิทธิภาพและมีความสะดวกในการใช้มากกว่ายาละลายลิ่มเลือดแบบดั้งเดิมอย่าง Warfarin ถ้ากล่าวถึงกลุ่มยาละลายลิ่มเลือด ในตลาดร้านยาก็มีหลายยี่ห่อทั้งนี้ขึ้นอยู่กับแพทย์จะพิจารณาให้ใช้ เช่น Eliquis (อีลิควิส), Brilinta (ไบรลินตา), Effient (เอฟฟิเอนท์), Pradaxa (พราแด็กซ่า), Lixiana (ลิกเซียนา) เป็นต้น

กลไกการออกฤทธิ์
Apixaban ทำงานโดยการยับยั้งเอนไซม์ Factor Xa (แฟกเตอร์ เทน เอ) ซึ่งเป็นโปรตีนสำคัญตัวหนึ่งในกระบวนการแข็งตัวของเลือด (coagulation cascade) เมื่อ Factor Xa ถูกยับยั้ง จะทำให้กระบวนการสร้างลิ่มเลือดช้าลงอย่างมีประสิทธิภาพและลดโอกาสที่ลิ่มเลือดจะก่อตัวขึ้นหรือขยายใหญ่ขึ้น

ข้อบ่งใช้ที่สำคัญ

Apixaban ถูกใช้เพื่อป้องกันและรักษาภาวะลิ่มเลือดอุดตันที่เป็นอันตรายถึงชีวิตในหลายกรณี:

1. ป้องกันโรคหลอดเลือดสมองในผู้ป่วยภาวะหัวใจห้องบนสั่นพลิ้ว (Atrial Fibrillation – AFib): เป็นข้อบ่งใช้หลัก เนื่องจากผู้ป่วย AFib มีความเสี่ยงสูงที่เลือดจะจับตัวเป็นลิ่มในหัวใจและเคลื่อนที่ไปอุดตันหลอดเลือดสมอง ทำให้เกิดโรคหลอดเลือดสมองชนิดขาดเลือด (ischemic stroke)
   
2. รักษาและป้องกันภาวะลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือดดำส่วนลึก (Deep Vein Thrombosis – DVT): ซึ่งมักเกิดขึ้นที่ขาและสามารถทำให้เกิดอาการปวด บวม แดงร้อน
   
3. รักษาและป้องกันภาวะลิ่มเลือดอุดตันในปอด (Pulmonary Embolism – PE): เป็นภาวะฉุกเฉินที่เกิดจากลิ่มเลือดจาก DVT เคลื่อนที่ไปอุดตันหลอดเลือดที่ปอด
   
4. ป้องกัน DVT และ PE หลังการผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกหรือข้อเข่า: ซึ่งเป็นช่วงที่ผู้ป่วยมีความเสี่ยงสูงต่อการเกิดลิ่มเลือดเนื่องจากการไม่เคลื่อนไหวและกระบวนการผ่าตัด

รูปแบบยาและขนาดที่พบได้บ่อย

Apixaban มักจะอยู่ในรูปแบบยาเม็ดสำหรับรับประทาน ขนาดที่ใช้บ่อยคือ 2.5 mg และ 5 mg โดยทั่วไปจะรับประทานวันละ 2 ครั้ง (ทุก 12 ชั่วโมง) อย่างไรก็ตาม ขนาดและระยะเวลาการใช้ยาจะขึ้นอยู่กับข้อบ่งใช้ สภาพร่างกายของผู้ป่วย และดุลยพินิจของแพทย์

ผลข้างเคียงที่สำคัญ

เนื่องจาก Apixaban เป็นยาละลายลิ่มเลือด ผลข้างเคียงที่สำคัญที่สุดและควรระมัดระวังคือ ภาวะเลือดออกผิดปกติ เช่น:

• เลือดออกตามไรฟัน, เลือดกำเดาไหล
  
• มีรอยช้ำหรือจ้ำเลือดใต้ผิวหนังง่าย
  
• ประจำเดือนมามากผิดปกติ
  
• สัญญาณอันตรายที่ต้องพบแพทย์ทันที: อาเจียนเป็นเลือด, อุจจาระสีดำเหมือนยางมะตอย หรือมีเลือดสดปนในอุจจาระ, ปัสสาวะเป็นเลือด, ไอมีเลือดปน, เลือดออกไม่หยุดจากบาดแผล, ปวดศีรษะรุนแรงผิดปกติ, อ่อนแรงหรือชาครึ่งซีก (อาจเป็นสัญญาณเลือดออกในสมอง)

ผลข้างเคียงอื่น ๆ ที่อาจพบได้แต่พบน้อยกว่า ได้แก่ คลื่นไส้, ผื่นคัน, อาการแพ้ยา

ข้อควรระวังและปฏิสัมพันธ์กับยาอื่น

• ห้ามหยุดยาเองเด็ดขาด: การหยุดยา Apixaban โดยไม่ปรึกษาแพทย์อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดลิ่มเลือดอุดตันและโรคหลอดเลือดสมองได้อย่างมาก
  
• แจ้งแพทย์ทุกครั้ง: ควรแจ้งแพทย์ ทันตแพทย์ หรือเภสัชกรทุกครั้งว่ากำลังรับประทาน Apixaban อยู่ โดยเฉพาะก่อนการผ่าตัด ทำฟัน หรือหัตถการใดๆ
  
• หลีกเลี่ยงยาที่เพิ่มความเสี่ยงเลือดออก: ควรระมัดระวังหรือหลีกเลี่ยงการใช้ร่วมกับยาที่อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการตกเลือด เช่น ยาต้านเกล็ดเลือด (แอสไพริน, Clopidogrel), ยาแก้ปวดกลุ่ม NSAIDs (เช่น Ibuprofen, Naproxen), ยาละลายลิ่มเลือดอื่นๆ, หรือสมุนไพรบางชนิด (เช่น แปะก๊วย, กระเทียมเข้มข้น)
  
• ผู้ป่วยบางกลุ่ม: ผู้ป่วยที่มีภาวะไตบกพร่องรุนแรง, ผู้ป่วยโรคตับ, สตรีมีครรภ์หรือให้นมบุตร ควรปรึกษาแพทย์อย่างใกล้ชิด
  
• พกบัตรประจำตัว: ควรพกบัตรหรือเอกสารที่ระบุว่ากำลังใช้ยาละลายลิ่มเลือด Apixaban ติดตัวไว้เสมอ เพื่อประโยชน์ในกรณีฉุกเฉิน

การใช้ยา Apixaban ควรอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ เพื่อให้มั่นใจว่ายาเหมาะสมกับสภาพร่างกายและความเสี่ยงของผู้ป่วยแต่ละราย และเพื่อลดความเสี่ยงจากภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นได้

ข้อมูลอ้างอิง

1. MedlinePlus (U.S. National Library of Medicine): ให้ข้อมูลที่ครอบคลุมเกี่ยวกับ Apixaban รวมถึงข้อบ่งใช้, วิธีรับประทาน, ผลข้างเคียง, และข้อควรระวัง.
2. Drugs.com: เป็นแหล่งข้อมูลยาที่ละเอียด ให้ข้อมูลทางการแพทย์เกี่ยวกับ Apixaban ในด้านสรรพคุณ, ขนาดยา, ผลข้างเคียง, และปฏิกิริยาระหว่างยา.
3. Mayo Clinic:ให้ข้อมูลทางการแพทย์ที่เชื่อถือได้เกี่ยวกับยา Apixaban (Eliquis) รวมถึงการใช้, วิธีใช้, ผลข้างเคียง,
4. RxList: เป็นอีกหนึ่งแหล่งข้อมูลยาที่ให้รายละเอียดเกี่ยวกับ Apixaban (Eliquis) ในด้านการใช้งาน, ขนาดยา, ผลข้างเคียง, และคำเตือน.

เรียบเรียงข้อมูลโดย  www.chulalakpharmacy.com