ในยุคดิจิทัลที่เราใช้สายตาจ้องมองหน้าจอคอมพิวเตอร์ แท็บเล็ต และสมาร์ทโฟนแทบตลอดเวลา ดวงตาของเราต้องทำงานหนักขึ้นและเผชิญกับความเสี่ยงจากแสงสีฟ้าและอนุมูลอิสระมากขึ้นเรื่อยๆ ดังนั้น การบำรุงและปกป้องดวงตาจึงเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง และสารอาหารสองชนิดที่ได้รับการยอมรับอย่างกว้างขวางในเรื่องนี้คือ ลูทีน (Lutein) และ ซีแซนทีน (Zeaxanthin)
ลูทีนและซีแซนทีนจัดอยู่ในกลุ่มสาร แคโรทีนอยด์ (Carotenoids) ซึ่งเป็นสารให้สีตามธรรมชาติที่พบในพืชผักผลไม้สีเหลือง ส้ม และเขียวเข้ม ร่างกายมนุษย์ไม่สามารถสร้างสารทั้งสองนี้ได้เอง จึงจำเป็นต้องได้รับจากการรับประทานอาหารหรืออาหารเสริม
ทำไมลูทีนและซีแซนทีนจึงสำคัญต่อดวงตา?
สารทั้งสองชนิดนี้มีความพิเศษตรงที่สามารถสะสมอยู่ในบริเวณสำคัญของดวงตา ได้แก่:
- จอประสาทตา (Retina): โดยเฉพาะบริเวณ จุดรับภาพชัด (Macula) ซึ่งเป็นบริเวณเล็กๆ ตรงกลางจอประสาทตาที่ทำหน้าที่รับภาพที่มีความละเอียดสูงสุด ช่วยให้เรามองเห็นรายละเอียดและสีสันต่างๆ ได้อย่างคมชัด
- เลนส์ตา (Lens): ช่วยปกป้องเลนส์ตาจากความเสียหาย
หน้าที่หลักของลูทีนและซีแซนทีนในดวงตาคือ:
- เป็นสารต้านอนุมูลอิสระที่มีประสิทธิภาพสูง: ช่วยปกป้องเซลล์ต่างๆ ในดวงตาจากความเสียหายที่เกิดจากอนุมูลอิสระ ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญของการเสื่อมสภาพของเซลล์ และเป็นปัจจัยหนึ่งที่นำไปสู่โรคเกี่ยวกับดวงตา
- ทำหน้าที่เป็น “แว่นกันแดดธรรมชาติ” ของดวงตา: ลูทีนและซีแซนทีนมีคุณสมบัติในการกรองแสงสีฟ้า (Blue Light) ซึ่งเป็นคลื่นแสงพลังงานสูงที่มาจากแสงแดดและอุปกรณ์ดิจิทัลต่างๆ แสงสีฟ้าสามารถทะลุผ่านเข้าไปทำลายเซลล์รับภาพที่จอประสาทตาได้ การมีสารสองชนิดนี้ในปริมาณที่เพียงพอจะช่วยลดความเสียหายที่อาจเกิดขึ้น
สรรพคุณและประโยชน์ของลูทีนและซีแซนทีนต่อสุขภาพดวงตา
การได้รับลูทีนและซีแซนทีนอย่างเพียงพอเป็นประจำมีประโยชน์อย่างยิ่งต่อดวงตาในหลายๆ ด้าน:
- ป้องกันและชะลอการเกิดโรคจุดรับภาพเสื่อม (Age-related Macular Degeneration – AMD): นี่คือประโยชน์ที่โดดเด่นที่สุด เนื่องจากลูทีนและซีแซนทีนเป็นองค์ประกอบหลักของจุดรับภาพ การมีปริมาณสารทั้งสองนี้สูงในดวงตาจะช่วยปกป้องเซลล์รับภาพจากการถูกทำลาย ลดความเสี่ยงในการเกิด AMD ซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญของการสูญเสียการมองเห็นในผู้สูงอายุ
- ลดความเสี่ยงและชะลอการเกิดต้อกระจก (Cataracts): ต้อกระจกเกิดจากการที่เลนส์ตาขุ่นมัว ซึ่งส่วนหนึ่งเกิดจากการทำลายของอนุมูลอิสระ ลูทีนและซีแซนทีนทำหน้าที่เป็นสารต้านอนุมูลอิสระที่เลนส์ตา ช่วยปกป้องเซลล์และลดการก่อตัวของต้อกระจก
- ปกป้องดวงตาจากแสงสีฟ้า: สำหรับผู้ที่ใช้คอมพิวเตอร์ โทรศัพท์มือถือ หรืออุปกรณ์ดิจิทัลเป็นเวลานาน สารทั้งสองนี้จะช่วยกรองแสงสีฟ้าที่เป็นอันตราย ลดอาการตาล้า ตาแห้ง และความเสียหายระยะยาวต่อจอประสาทตา
- ช่วยปรับปรุงการมองเห็นในที่มืดและแสงน้อย: การมีลูทีนและซีแซนทีนเพียงพออาจช่วยให้ดวงตาปรับตัวกับการเปลี่ยนแปลงของแสงได้ดีขึ้น ทำให้มองเห็นได้ชัดเจนขึ้นในสภาพแสงน้อย
- เสริมสร้างความคมชัดในการมองเห็น: การทำงานร่วมกันของลูทีนและซีแซนทีนช่วยเพิ่มความคมชัดของภาพ และทำให้การมองเห็นโดยรวมดีขึ้น
แหล่งอาหารที่อุดมด้วยลูทีนและซีแซนทีน
ร่างกายของเราไม่สามารถสร้างลูทีนและซีแซนทีนได้เอง เราจึงต้องได้รับจากอาหาร แหล่งอาหารที่ดีเยี่ยมได้แก่:
- ผักใบเขียวเข้ม: คะน้า, ปวยเล้ง, ผักโขม, บรอกโคลี, ผักกาดหอม
- ข้าวโพด: โดยเฉพาะข้าวโพดหวาน
- ไข่แดง: เป็นแหล่งที่ดีและดูดซึมได้ง่าย
- ฟักทอง
- พริกหยวก (โดยเฉพาะสีส้มและสีเหลือง)
- กีวี
- องุ่น
ควรเสริมลูทีนและซีแซนทีนหรือไม่?
สำหรับผู้ที่รับประทานอาหารครบถ้วนและหลากหลาย โดยเฉพาะผักใบเขียวเข้มและผักผลไม้สีเหลืองส้มเป็นประจำ อาจได้รับลูทีนและซีแซนทีนเพียงพอ อย่างไรก็ตาม สำหรับผู้ที่:
- ต้องใช้สายตาจ้องหน้าจอเป็นเวลานาน
- มีอายุมากขึ้นและต้องการบำรุงสายตาเพื่อป้องกันความเสื่อม
- มีความเสี่ยงต่อโรคจอประสาทตาเสื่อมหรือต้อกระจก
- ไม่ได้รับประทานอาหารที่มีลูทีนและซีแซนทีนอย่างเพียงพอ
การพิจารณารับประทานผลิตภัณฑ์เสริมอาหารลูทีนและซีแซนทีนอาจเป็นทางเลือกที่ดี โดยทั่วไปปริมาณที่แนะนำสำหรับการบำรุงสายตาจะอยู่ที่ประมาณ 6-20 มก. ของลูทีน และ 0.2-4 มก. ของซีแซนทีนต่อวัน (มักจะมาในอัตราส่วนที่เหมาะสม เช่น 5:1 หรือ 10:2)
ข้อควรระวัง
โดยทั่วไปแล้ว ลูทีนและซีแซนทีนถือว่าปลอดภัยเมื่อรับประทานในปริมาณที่แนะนำ ไม่พบผลข้างเคียงที่เป็นอันตรายรุนแรง แต่ในบางรายอาจพบอาการไม่สบายทางเดินอาหารเล็กน้อย เช่น คลื่นไส้ หรือท้องเสีย หากรับประทานในปริมาณที่สูงมาก นอกจากนี้ การรับประทานแคโรทีนอยด์ในปริมาณมากอาจทำให้ผิวหนังมีสีเหลืองอ่อนๆ (carotenemia) ซึ่งไม่เป็นอันตรายและจะหายไปเมื่อลดปริมาณการบริโภคลง
สิ่งสำคัญที่สุดคือ ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเริ่มรับประทานผลิตภัณฑ์เสริมอาหารใดๆ
โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากคุณมีโรคประจำตัว หรือกำลังรับประทานยาอื่นๆ เพื่อให้ได้รับคำแนะนำที่เหมาะสมและปลอดภัยที่สุด
สรุป:
ลูทีนและซีแซนทีนเป็นสารอาหารสำคัญที่ทำหน้าที่เป็นสารต้านอนุมูลอิสระและฟิลเตอร์ธรรมชาติสำหรับดวงตา ช่วยปกป้องดวงตาจากความเสียหายของแสงสีฟ้า และลดความเสี่ยงในการเกิดโรคตาที่สำคัญ เช่น จุดรับภาพเสื่อมและต้อกระจก การดูแลดวงตาด้วยการรับประทานอาหารที่มีประโยชน์และพิจารณาเสริมสารอาหารเหล่านี้ จึงเป็นก้าวสำคัญสู่การมีดวงตาที่แข็งแรงและมองเห็นโลกได้อย่างสดใสไปอีกนานเท่านาน!
แหล่งข้อมูลอ้างอิง :
- National Eye Institute (NEI) – สถาบันสุขภาพแห่งชาติสหรัฐอเมริกา:
- National Institutes of Health (NIH), Office of Dietary Supplements (ODS) – สำนักงานผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร:
- Mayo Clinic:เป็นหนึ่งในศูนย์การแพทย์และโรงพยาบาลชั้นนำของโลกที่มีชื่อเสียงด้านการวิจัย การรักษา และการให้ข้อมูลสุขภาพที่แม่นยำและเข้าใจง่าย
- เว็บไซต์: mayoclinic.org
- งานวิจัยจาก AREDS2 (Age-Related Eye Disease Study 2) ซึ่งเป็นงานวิจัยสำคัญที่ยืนยันบทบาทของลูทีนและซีแซนทีนในการลดความเสี่ยงการลุกลามของโรคจอประสาทตาเสื่อม
- วารสารเช่น Nutrients, Ophthalmology, Archives of Ophthalmology หรือ Investigative Ophthalmology & Visual Science
เรียบเรียงข้อมูลโดย : www.chulalakpharmacy.com
Post Views: 5
