Melatonin (เมลาโทนิน): ฮอร์โมนช่วยในการนอนหลับ

กรกฎาคม 3, 2025
Chulalak

เมลาโทนิน (Melatonin) คือฮอร์โมนที่ร่างกายของเราผลิตขึ้นเองตามธรรมชาติ โดยมี “ต่อมไพเนียล” (Pineal Gland) ซึ่งอยู่บริเวณกลางสมองเป็นผู้ผลิตหลัก ฮอร์โมนนี้มีบทบาทสำคัญในการควบคุมวงจรการหลับ-ตื่น (Sleep-Wake Cycle) หรือที่เรียกว่า “นาฬิกาชีวภาพ” (Biological Clock)

การหลั่งของเมลาโทนินจะถูกกระตุ้นโดยความมืดและถูกยับยั้งโดยแสงสว่าง พูดง่ายๆ คือ เมื่อพระอาทิตย์ตกดินและสภาพแวดล้อมเริ่มมืดลง สมองจะเริ่มหลั่งเมลาโทนินเข้าสู่กระแสเลือด ทำให้เรารู้สึกง่วงนอน และเมื่อถึงเวลาเช้าที่แสงสว่างส่องมาอีกครั้ง ระดับเมลาโทนินจะลดลง เพื่อส่งสัญญาณให้ร่างกายตื่นตัวและพร้อมสำหรับวันใหม่

ทำไมถึงนอนไม่หลับ? แล้วเมลาโทนินจะช่วยได้อย่างไร?

ภาวะนอนไม่หลับเกิดได้จากหลายสาเหตุ ไม่ว่าจะเป็นความเครียด, ความวิตกกังวล, การทำงานเป็นกะ (Shift Work), อาการเจ็ตแล็ก (Jet Lag) จากการเดินทางข้ามเขตเวลา หรือแม้แต่อายุที่มากขึ้นซึ่งทำให้ร่างกายผลิตเมลาโทนินได้น้อยลง ปัจจัยเหล่านี้ล้วนส่งผลรบกวนการทำงานของนาฬิกาชีวภาพโดยตรง

ผลิตภัณฑ์เมลาโทนินสังเคราะห์ที่วางจำหน่ายในรูปแบบอาหารเสริมหรือยา จะเข้าไปทำหน้าที่เลียนแบบฮอร์โมนตามธรรมชาติของร่างกาย เพื่อช่วย “รีเซ็ต” หรือปรับนาฬิกาชีวภาพให้กลับมาทำงานเป็นปกติอีกครั้ง โดยมีประโยชน์หลักๆ ดังนี้

ช่วยให้หลับง่ายขึ้น: สำหรับคนที่มีภาวะหลับยาก เมลาโทนินจะช่วยย่นระยะเวลาในการเข้าสู่การนอนหลับ (Sleep Onset Latency) ให้สั้นลง
ปรับปรุงคุณภาพการนอน: ช่วยให้การนอนหลาบเป็นไปอย่างราบรื่นขึ้น ลดการตื่นกลางดึก ทำให้หลับได้ลึกและยาวนานขึ้น
บรรเทาอาการเจ็ตแล็ก: ช่วยให้ร่างกายปรับตัวเข้ากับเขตเวลาใหม่ได้เร็วขึ้น ลดอาการอ่อนเพลียและมึนงงระหว่างวัน
ช่วยเหลือคนทำงานเป็นกะ: สำหรับผู้ที่ต้องทำงานในเวลากลางคืนและนอนในเวลากลางวัน เมลาโทนินสามารถช่วยปรับวงจรการนอนให้เข้ากับตารางการทำงานได้ดีขึ้น

วิธีรับประทานเมลาโทนินให้ได้ผลและปลอดภัย

เพื่อให้เมลาโทนินทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพและปลอดภัย ควรปฏิบัติตามคำแนะนำดังนี้:

รูปแบบ: เมลาโทนินมีทั้งแบบออกฤทธิ์ทันที (Immediate-release) เหมาะสำหรับคนหลับยาก และแบบออกฤทธิ์เนิ่น (Prolonged-release) ซึ่งจะค่อยๆ ปล่อยฮอร์โมนออกมา เหมาะสำหรับคนที่มักตื่นกลางดึก
ขนาดที่แนะนำ: โดยทั่วไปแนะนำให้เริ่มต้นที่ขนาดต่ำๆ ประมาณ 1-3 มิลลิกรัม ในประเทศไทย รูปแบบยาที่ได้รับการอนุมัติจะมีขนาด 2 มิลลิกรัม
เวลาที่เหมาะสม: ควรรับประทานก่อนเวลาเข้านอนประมาณ 1-2 ชั่วโมง เพื่อให้ระดับฮอร์โมนในเลือดสูงพอดีกับเวลาที่ต้องการจะหลับ
ข้อควรจำ: เมลาโทนินไม่ใช่ “ยานอนหลับ” ที่ออกฤทธิ์กดประสาทโดยตรง แต่เป็นตัวช่วยปรับวงจรการนอนหลับ จึงอาจไม่ทำให้รู้สึกง่วงในทันทีเหมือนยานอนหลับทั่วไป

ข้อควรระวังและผลข้างเคียง

แม้เมลาโทนินจะค่อนข้างปลอดภัย แต่ก็อาจทำให้เกิดผลข้างเคียงได้ในบางราย เช่น ปวดศีรษะ เวียนศีรษะ คลื่นไส้ หรืออาการง่วงซึมในวันรุ่งขึ้น ดังนั้นภายใน 4-5 ชั่วโมงหลังรับประทาน ไม่ควรขับรถหรือทำงานกับเครื่องจักรที่อาจเกิดอันตรายได้

แหล่งข้อมูลอ้างอิง :

1.Mayo Clinic