อะม็อกซีซิลลิน (Amoxicillin) เป็นยาปฏิชีวนะในกลุ่มเพนนิซิลลิน (Penicillin) ที่ใช้สำหรับรักษาการติดเชื้อแบคทีเรียที่หลากหลาย [1] ยาอะม็อกซีซิลลินในขนาด 500 มิลลิกรัม เป็นขนาดยาที่ใช้กันอย่างแพร่หลายในรูปแบบแคปซูลหรือยาเม็ดสำหรับรับประทาน ยานี้จะออกฤทธิ์ฆ่าเชื้อแบคทีเรียโดยเฉพาะ และไม่สามารถรักษาการติดเชื้อที่เกิดจากไวรัสได้ เช่น โรคไข้หวัดใหญ่ [2]
กลไกการออกฤทธิ์ ยา อะม็อกซีซิลลิน ออกฤทธิ์โดยการเข้าไปยับยั้งการสร้างผนังเซลล์ของแบคทีเรีย [3] โดยตัวยาจะเข้าไปขัดขวางกระบวนการเชื่อมโยงของสาร Peptidoglycan ซึ่งเป็นองค์ประกอบสำคัญที่ทำให้ผนังเซลล์ของแบคทีเรียแข็งแรงและคงรูป เมื่อผนังเซลล์ถูกทำลาย แบคทีเรียจะไม่สามารถดำรงชีวิตอยู่ได้ ทำให้เซลล์แตก (Cell Lysis) และตายในที่สุด [3, 4] กลไกนี้ทำให้อะม็อกซีซิลลินมีประสิทธิภาพในการฆ่าเชื้อแบคทีเรียที่ก่อโรคได้อย่างกว้างขวาง
ประโยชน์และข้อบ่งใช้ ยา อะม็อกซีซิลลิน ใช้สำหรับรักษาการติดเชื้อแบคทีเรียในหลายระบบของร่างกาย ดังนี้ [1]:
- การติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจ: เช่น ปอดอักเสบ (Pneumonia), หลอดลมอักเสบ (Bronchitis), ไซนัสอักเสบ (Sinusitis)
- การติดเชื้อที่หู คอ จมูก: เช่น หูชั้นกลางอักเสบ (Otitis media), ต่อมทอนซิลอักเสบ
- การติดเชื้อที่ผิวหนังและเนื้อเยื่ออ่อน
- การติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ: เช่น กระเพาะปัสสาวะอักเสบ
- การติดเชื้อแบคทีเรีย Helicobacter pylori (H. pylori): เพื่อรักษาโรคแผลในกระเพาะอาหาร (ใช้ร่วมกับยาอื่น)
- การติดเชื้อทางทันตกรรม: เช่น เหงือกอักเสบ ฝีที่ฟัน
ขนาดยาและการบริหารยา ขนาดยาและระยะเวลาการรักษาจะขึ้นอยู่กับชนิดและความรุนแรงของการติดเชื้อ โดยแพทย์จะเป็นผู้กำหนดให้ [1]
- ยา อะม็อกซีซิลลิน 500 มิลลิกรัม มักให้รับประทาน ทุก 8 ชั่วโมง (วันละ 3 ครั้ง) หรือตามที่แพทย์สั่ง
- สามารถรับประทานยาพร้อมอาหารหรือไม่พร้อมอาหารก็ได้
- สำคัญมาก: ต้องรับประทานยาให้ครบตามที่แพทย์สั่งทุกประการ แม้อาการจะดีขึ้นแล้วก็ตาม เพื่อป้องกันการดื้อยาของเชื้อแบคทีเรีย [5]
ผลข้างเคียง ผลข้างเคียงที่พบบ่อยได้แก่ คลื่นไส้, อาเจียน, ท้องเสีย, และผื่นขึ้น [1] ซึ่งมักไม่รุนแรงและหายไปเองเมื่อหยุดยา
ผลข้างเคียงรุนแรงที่ต้องพบแพทย์ทันที:
- ปฏิกิริยาแพ้ยารุนแรง (Anaphylaxis): เช่น มีผื่นลมพิษขึ้นทั่วตัว หายใจลำบาก หน้าบวม ลิ้นบวม [1]
- ท้องเสียอย่างรุนแรง: ท้องเสียเป็นน้ำหรือมีเลือดปน (CDAD)
- ปัญหาเกี่ยวกับตับ: เช่น ตัวเหลือง ตาเหลือง (Jaundice)
- ผื่นผิวหนังรุนแรง: เช่น ผื่นแดงพุพองทั่วตัว (Stevens-Johnson syndrome) [6]
ข้อควรระวังและคำแนะนำเพิ่มเติม
- ประวัติการแพ้ยา: สิ่งสำคัญที่สุดคือ ห้ามใช้ยานี้ในผู้ที่มีประวัติการแพ้ยาในกลุ่มเพนนิซิลลิน (Penicillin) หรือยาในกลุ่มเซฟาโลสปอริน (Cephalosporin) [2]
- การใช้ยาคุมกำเนิด: ยาอะม็อกซีซิลลินอาจลดประสิทธิภาพของยาคุมกำเนิดแบบรับประทานได้ ควรใช้ถุงยางอนามัยเพื่อป้องกันการตั้งครรภ์ร่วมด้วยในระหว่างการใช้ยา [7]
- การดื้อยา: การใช้ยาในทางที่ผิดหรือไม่ครบตามกำหนดอาจทำให้เกิดปัญหาเชื้อดื้อยา ซึ่งจะทำให้การรักษาในอนาคตยากขึ้น [5]
- ผู้ที่มีโรคประจำตัว: ผู้ป่วยโรคไตควรแจ้งแพทย์ เนื่องจากอาจต้องมีการปรับขนาดยา และควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ยานี้ในผู้ที่มีภาวะตับบกพร่อง
- สตรีมีครรภ์และให้นมบุตร: ควรปรึกษาแพทย์ถึงความเสี่ยงและประโยชน์ของการใช้ยา
ยี่ห้อยาที่มีส่วนประกอบในไทย ยาชื่อสามัญ Amoxicillin มีจำหน่ายในประเทศไทยหลากหลายยี่ห้อ รวมถึง:
- Amoxil
- Moxilin
- Hicon
- Amoxicillin GPO (องค์การเภสัชกรรม)
- Amoxy
แหล่งซื้อยา (ระบุว่าต้องมีใบสั่งแพทย์) ยา อะม็อกซีซิลลิน จัดเป็น “ยาอันตราย” ในประเทศไทย ซึ่งหมายความว่า ต้องได้รับใบสั่งจากแพทย์เท่านั้น จึงจะสามารถซื้อได้จาก [8]:
- ห้องจ่ายยาในโรงพยาบาลและคลินิก
- ร้านขายยาที่มีเภสัชกรประจำ โดยต้องมีใบสั่งยาจากแพทย์
ข้อมูลอ้างอิง
- หาหมอ.com. (n.d.). อะม็อกซีซิลลิน (Amoxicillin). Retrieved from https://haamor.com/%E0%
- Drugs.com. (n.d.). Amoxicillin. Retrieved from https://www.drugs.com/amoxicillin.html
- PDR.net. (n.d.). Amoxicillin Mechanism of Action. Retrieved from https://www.pdr.net/drug-summary/Amoxicillin-amoxicillin-372
- สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.). (n.d.). ข้อมูลยา (Amoxicillin Capsules). Retrieved from https://ndi.fda.moph.go.th/drug_detail/index/?rctype=1C&rcno=2600004
- MedlinePlus. (n.d.). Amoxicillin. Retrieved from https://medlineplus.gov/druginfo/meds/a685012.html
- NHS. (n.d.). Side effects of amoxicillin. Retrieved from https://www.nhs.uk/medicines/amoxicillin/side-effects-of-amoxicillin/
- Drugs.com. (n.d.). Amoxicillin and Birth Control. Retrieved from https://www.drugs.com/medical-answers/amoxicillin-affect-birth-control-3522247/
- กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์. (n.d.). คู่มือประชาชน ยาอันตราย. Retrieved from https://www.dmsc.moph.go.th/web/drug-safety-information/2018-09-06-03-34-
เรียบเรียงโดย (Compiled by) : www.chulalakpharmacy.com