ไกวเฟเนซิน (Guaifenesin) หรือชื่อทางเคมีอีกชื่อหนึ่งคือ กลีเซอริล ไกวอะโคเลท (glyceryl guaiacolate) เป็นยาที่มีฤทธิ์ในการขับเสมหะ มักเป็นส่วนผสมในตำรับยาแก้ไอ รักษาอาการหวัดหลายตำรับ โดยไกวเฟเจซินจะช่วยเพิ่มการหลั่งของเมือกที่บริเวณทางเดินหายใจ และออกฤทธิ์กับตัวรับแกสติรก วากัส (gastric vagaries receptor) กระตุ้นการเกิดเอฟเฟอเรนท์พาราซิมพาเธติก (efferent parasympathetic)
ไกวเฟเนซินลดความหนืดของเมือกโดยลดความสามารถในการยึดติดของเยื่อเมือก ลดแรงตึงผิว และเพิ่มการดูดน้ำเข้าสู่เยื่อเมือก ซึ่งทำให้เยื่อเมือกมีความหนืดลดลงได้ ไกวเฟเนซินช่วยส่งเสริมประสิทธิภาพของกลไก mucociliary ซึ่งเป็นกลไกที่สำคัญในการขับเมือกที่สะสมอยู่บริเวณทางเดินหายใจส่วนบน และทางเดินหายใจส่วนล่าง
ข้อบ่งใช้
- ช่วยขับเสมหะ: ทำให้เสมหะที่เหนียวข้นในระบบทางเดินหายใจกลายเป็นเสมหะที่เหลวและง่ายต่อการขับออกจากร่างกายด้วยการไอหรือการระบายออกทางจมูก
- บรรเทาอาการไอที่เกิดจากเสมหะ: ใช้เพื่อบรรเทาอาการไอที่เกิดจากเสมหะในโรคหวัด หลอดลมอักเสบ หรือโรคทางเดินหายใจอื่นๆ ที่ทำให้เกิดเสมหะสะสม
ไกวเฟเนซิน เคยมีการใช้ในการรักษาไฟโบรไมอัลเจีย (fibribromyalgia) แต่ปัจจุบันยังไม่มีการรับรองในการใช้ไกวเฟเนซินสำหรับข้อบ่งใช้นี้ เนื่องจากการศึกษาแบบ double-blinded พบว่าไกวเฟเนซินไม่ได้ให้ผลการรักษาที่ดีไปกว่ายาหลอก
กลไกการออกฤทธิ์ของยาGuaifenesin
ไกวเฟเนซินออกฤทธิ์แบบ systemic โดยเชื่อว่าฤทธิ์ในการขับเสมหะเกิดจากความสามารถในการเพิ่มปริมาตรของเมือกโดยเพิ่มปริมาณของเหลว ร่วมกับการลดความหนืดของเมือกที่หลั่งจากหลอดลมและถุงลม ไกวเฟเนซินอาจมีฤทธิ์ที่เกี่ยวข้องกับการเพิ่มประสิทธิภาพการขับเสมหะจากการไอ อย่างไรก็ตามการศึกษาที่แน่ชัดของกลไกการออกฤทธิ์ของไกวเฟเนซินยังมีอยู่จำกัด
รูปแบบของยา
ความแรงและรูปแบบของยามีดังนี้
- ยาในรูปแบบออกฤทธิ์ทันที : 100 มก. 200 มก.
- ยาในรูปแบบออกฤทธิ์อย่างต่อเนื่อง : 1200 มก.
ปริมาณการใช้ยา Guaifenesin
ปริมาณและระยะเวลาในการใช้ยาขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของแพทย์ผู้รักษา โดยมีตัวอย่างการใช้ยา ดังนี้
รักษาอาการไอ
- เด็กอายุ 4-5 ปี รับประทานยาครั้งละ 50-100 มิลลิกรัม ทุก 4 ชั่วโมง เมื่อมีอาการ ปริมาณยาสูงสุดไม่เกิน 600 มิลลิกรัม/วัน
- เด็กอายุ 6-11 ปี รับประทานยาครั้งละ 100-200 มิลลิกรัม ทุก 4 ชั่วโมง เมื่อมีอาการ ปริมาณยาสูงสุดไม่เกิน 1,200 มิลลิกรัม/วัน
- เด็กอายุ 12 ปีขึ้นไป รับประทานยาปริมาณเท่ากันกับผู้ใหญ่
- ผู้ใหญ่ รับประทานยาครั้งละ 200-400 มิลลิกรัม ทุก 4 ชั่วโมง เมื่อมีอาการ
- ยาชนิดออกฤทธิ์นาน รับประทานครั้งละ 600-1,200 มิลลิกรัม ทุก 12 ชั่วโมง ปริมาณยาสูงสุดไม่เกิน 2,400 มิลลิกรัม/วัน
ข้อปฏิบัติเมื่อลืมรับประทานยา Guaifenesin
- หากลืมรับประทานยาตามเวลาปกติที่รับประทาน ถ้าปกติรับประทาน 1 เม็ด ให้รับประทานยาทันทีที่นึกได้จำนวน 1 เม็ดโดยไม่ต้องเพิ่มขนาดยาเป็น 2 เม็ดแทนเม็ดที่ลืมรับประทาน
- ในกรณีลืมรับประทานยาใกล้กับเวลารับประทานถัดไป ให้รับประทานยาในมื้อถัดไปในขนาด 1 เม็ด โดยข้ามยาในมื้อที่ลืมไปและไม่ต้องเพิ่มขนาดยาเป็น 2 เม็ด
ข้อควรระวังในการใช้ยา Guaifenesin
- ไม่ใช้ยานี้ในเด็กอายุต่ำกว่า 6 ปี
- ระวังการใช้ยานี้ในผู้ป่วยที่มีอาการหรือโรคที่เกี่ยวข้องกับอาการเรื้อรัง
- ระวังการใช้ยานี้ในผู้ป่วยโรคไต โรคตับ ระดับรุนแรง
- ระวังการใช้ยานี้ในสตรีมีครรภ์
- ระวังการใช้ยานี้ในสตรีให้นมบุตร
ผลข้างเคียงของการใช้ยา Guaifenesin
ยาไกวเฟนิซิน นั้นสามารถทำให้เกิดผลข้างเคียงได้เช่นเดียวกับยาชนิดอื่น ส่วนใหญ่แล้วผลข้างเคียงแทบจะไม่ขึ้นและไม่จำเป็นต้องรับการรักษา แต่หากคุณใช้ยานี้แล้วเกิดปัญหาใดๆ ควรปรีกษาแพทย์
สัญญาณบางอย่างของผลข้างเคียงมีดังต่อไปนี้
- อาการแพ้ ได้แก่ ลมพิษ หายใจติดขัด บวมที่ใบหน้า ริมฝีปาก ลิ้น หรือลำคอ
- วิงเวียน
- ปวดศีรษะ
- ผดผื่น
- คลื่นไส้
- อาเจียน
- ท้องไส้ปั่นป่วน
ผลข้างเคียงที่กล่าวมาข้างต้น อาจไม่ได้เกิดกับทุกคน หรือบางคนอาจมีอาการอื่นนอกเหนือจากนี้ หากคุณมีข้อสงสัยใดๆ เกี่ยวกับผลข้างเคียง โปรดปรึกษากับแพทย์หรือเภสัชกรทุกครั้ง และโปรดแจ้งประวัติยาที่คุณแพ้เมื่อรับการรักษาพยาบาล
แหล่งข้อมูลอ้างอิง:
– web hellokhunmor
– web pobpad
– web hdmall
เรียบเรียงข้อมูลโดย: CHULALAKPHARMACY.COM