Venlafaxine ยาต้านซึมเศร้า ข้อบ่งใช้ และข้อควรระวัง

Venlafaxine (​เวนลาฟาซีน) ​ เป็นยาต้านเศร้าในกลุ่ม Serotonin-Norepinephrine Reuptake Inhibitors (SNRIs) ที่ใช้รักษาโรคทางจิตเวชหลายประเภท โดยออกฤทธิ์ปรับสมดุลของสารสื่อประสาทในสมอง​  โดยปกติกแล้วก็มีหลายแบรนด์ที่แพทย์นิยมจ่ายให้คนไข้ เช่น  ​ Efexor XR (แคปซูลออกฤทธิ์นาน) – ใช้กันแพร่หลายใน รพ.ไทย, Venlafaxine Mylan / Sandoz / STADA (ยี่ห้อ generic ต่าง ๆ ที่จำหน่ายใน รพ.), Vefexor XR (บางแห่งใช้ชื่อคล้ายกับแบรนด์เดิม)  เป็นต้น

ข้อบ่งใช้

• โรคซึมเศร้า (Major Depressive Disorder – MDD): ช่วยบรรเทาและป้องกันการกลับมาเป็นซ้ำของอาการซึมเศร้า​
• โรควิตกกังวลทั่วไป (Generalized Anxiety Disorder – GAD): ลดความวิตกกังวลที่มากเกินไป​
• โรควิตกกังวลทางสังคม (Social Anxiety Disorder – SAD): ช่วยลดความกลัวหรือความกังวลในการเข้าสังคม​
• โรคตื่นตระหนก (Panic Disorder – PD): ป้องกันและลดความถี่ของการเกิดอาการตื่นตระหนก​

กลไกการออกฤทธิ์

เวนลาฟาซีนทำงานโดยยับยั้งการดูดซึมกลับของสารสื่อประสาท เซโรโทนิน (Serotonin) และ นอร์อิพิเนฟริน (Norepinephrine) ทำให้ระดับของสารเหล่านี้ในสมองเพิ่มขึ้น ส่งผลให้ปรับปรุงอารมณ์และลดอาการซึมเศร้าหรือวิตกกังวล​

ขนาดและวิธีการใช้

• ขนาดเริ่มต้น: ปกติเริ่มที่ 75 มก. ต่อวัน โดยแบ่งรับประทาน 2 ครั้ง (เช้าและเย็น) หรือรับประทานวันละครั้งในรูปแบบยาออกฤทธิ์นาน (Extended-Release)​
• การปรับขนาดยา: แพทย์อาจปรับเพิ่มขนาดยาเป็น 150 มก. ต่อวัน หรือสูงสุดไม่เกิน 225 มก. ต่อวัน ขึ้นอยู่กับการตอบสนองของผู้ป่วย​
• วิธีรับประทาน: ควรรับประทานพร้อมอาหาร และรับประทานในเวลาเดียวกันทุกวัน เพื่อประสิทธิภาพสูงสุดในการรักษา

ผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้น

• พบบ่อย:
  • คลื่นไส้​
  • ปากแห้ง​
  • ปวดศีรษะ​
  • ง่วงนอนหรือเวียนศีรษะ​
  • เหงื่อออกมากผิดปกติ​
  • ความดันโลหิตสูงขึ้น​
• พบไม่บ่อยแต่ร้ายแรง:
  • อาการแพ้ยา เช่น ผื่น คัน บวมที่ใบหน้า ริมฝีปาก ลิ้น หรือคอ​
  • อาการทางจิต เช่น กระสับกระส่าย สับสน หรือเห็นภาพหลอน​
  • อาการหัวใจเต้นผิดจังหวะ​
  • ปัสสาวะหรืออุจจาระมีเลือดปน ไอเป็นเลือด​
  • กล้ามเนื้อแข็งเกร็งรุนแรง มีไข้สูง เหงื่อออกมาก สับสน หัวใจเต้นเร็วหรือผิดปกติ​

หากมีอาการข้างเคียงที่รุนแรงหรือไม่หายไป ควรปรึกษาแพทย์ทันที

ข้อควรระวัง

• การหยุดยา: ไม่ควรหยุดยาอย่างกะทันหัน ควรปรึกษาแพทย์เพื่อปรับลดขนาดยาลงทีละน้อย เพื่อลดความเสี่ยงของอาการถอนยา เช่น วิตกกังวล สับสน เวียนศีรษะ คลื่นไส้ หรืออาเจียน​
• การใช้ร่วมกับยาอื่น: แจ้งแพทย์เกี่ยวกับยาทั้งหมดที่กำลังใช้อยู่ เนื่องจากเวนลาฟาซีนอาจมีปฏิกิริยากับยาอื่น ๆ เช่น ยากลุ่ม MAOIs, ยาต้านการแข็งตัวของเลือด, ยารักษาโรคทางจิตเวช และสมุนไพรบางชนิด​
• ผู้ป่วยโรคตับหรือไต: อาจต้องปรับขนาดยา ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้​
• หญิงตั้งครรภ์หรือให้นมบุตร: ควรปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับความเสี่ยงและประโยชน์ก่อนใช้ยา เนื่องจากยังไม่มีข้อมูลเพียงพอเกี่ยวกับความปลอดภัยของยานี้ในหญิงตั้งครรภ์หรือให้นมบุตร​

การจัดเก็บยา

• เก็บยาในอุณหภูมิห้อง หลีกเลี่ยงความร้อนและความชื้น
• เก็บยาให้พ้นมือเด็กและสัตว์เลี้ยง​

หมายเหตุ: การใช้ยาเวนลาฟาซีนควรอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์ และปฏิบัติตามคำแนะนำอย่างเคร่งครัด หากมีข้อสงสัยหรืออาการผิดปกติ ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรทันที​

แหล่งข้อมูลอ้างอิง:
– MedlinePlus – Venlafaxine https://medlineplus.gov/druginfo/meds/a694020.html
– Mayo Clinic – Venlafaxine (Oral Route)
– NHS – How and When to Take Venlafaxine
– Drugs.com – Venlafaxine Uses, Dosage & Side Effects
– Drugs.com – Venlafaxine Dosage Guide

เรียบเรียงข้อมูลโดย: CHULALAKPHARMACY.COM