โรคเชื้อราบนหนังศีรษะ (Tinea Capitis): อาการ สาเหตุ และวิธีรักษาให้หายขาด

โรคเชื้อราบนหนังศีรษะ (Scalp Fungus หรือ Tinea Capitis) หรือที่คนไทยคุ้นเคยในชื่อ “ชันนะตุ” คือการติดเชื้อรากลุ่มเดอร์มาโทไฟต์ (Dermatophytes) บริเวณหนังศีรษะและรูขุมขน ทำให้เกิดอาการคันรุนแรง หนังศีรษะลอกเป็นขุยหรือสะเก็ดสีขาว ผมร่วงเป็นหย่อมๆ หรือผมเปราะขาดง่ายจนเห็นเป็นจุดดำๆ (Black dot ringworm) โรคนี้สามารถติดต่อกันได้ง่ายผ่านการใช้ของร่วมกัน

กลไกการเกิดโรค เชื้อราจะเข้าทำลายชั้นนอกของหนังศีรษะและเส้นผม โดยย่อยสลาย “เคราติน” (Keratin) ซึ่งเป็นโปรตีนหลักของเส้นผมมาเป็นอาหาร

1. การรุกราน: เชื้อราแทรกซึมเข้าสู่รูขุมขนและก้านผม
2. การอักเสบ: ร่างกายตอบสนองด้วยการอักเสบ ทำให้เกิดตุ่มแดง คัน และหนอง (ในรายที่เป็นมากเรียกว่า Kerion)
3. ผมร่วง: รากผมถูกทำลายชั่วคราว ทำให้ผมเปราะขาดหรือหลุดร่วง

5 ขั้นตอนการรักษาโรคเชื้อราบนหนังศีรษะ (Tinea Capitis)

1. ใช้แชมพูยาฆ่าเชื้อรา: ฟอกหนังศีรษะด้วยแชมพูที่มีส่วนผสมของ Ketoconazole หรือ Selenium Sulfide สัปดาห์ละ 2-3 ครั้ง ทิ้งไว้อย่างน้อย 5 นาทีก่อนล้างออก เพื่อลดปริมาณสปอร์ของเชื้อรา
2. รับประทานยาฆ่าเชื้อรา: ในกรณีที่เป็นมากหรือเชื้อลงลึกถึงรากผม การใช้แชมพูอย่างเดียวอาจไม่หายขาด ต้องทานยา (เช่น Itraconazole หรือ Griseofulvin) ตามแพทย์หรือเภสัชกรสั่งอย่างเคร่งครัด
3. เป่าผมให้แห้งสนิท: เชื้อราชอบความอับชื้น หลังสระผมต้องเป่าให้แห้งทันที ห้ามนอนตอนผมเปียก
4. แยกของใช้ส่วนตัว: ห้ามใช้หวี หมวก ผ้าเช็ดตัว หรือปอกหมอนร่วมกับผู้อื่น และควรซักทำความสะอาดของใช้เหล่านี้ด้วยน้ำร้อน
5. ตัดผมสั้น (ถ้าทำได้): การตัดผมสั้นจะช่วยให้ดูแลความสะอาดง่ายขึ้น ลดความอับชื้น และทายาได้ทั่วถึง

อาหารเสริมที่ช่วยบำรุงและฟื้นฟู (Supplements) เมื่อรักษาเชื้อราหายแล้ว มักจะมีปัญหาผมร่วงหรือหนังศีรษะอ่อนแอตามมา การเสริมวิตามินจะช่วยฟื้นฟูได้ไวขึ้น:

• Zinc (ซิงค์): ช่วยลดการอักเสบของผิวหนัง เร่งการสมานแผล และเสริมภูมิคุ้มกันผิว
• Biotin (ไบโอติน): ช่วยเร่งการงอกใหม่ของเส้นผม และทำให้รากผมแข็งแรงขึ้นหลังจากการติดเชื้อ
• Vitamin C: สร้างคอลลาเจนให้หนังศีรษะแข็งแรงและต้านอนุมูลอิสระ

ข้อควรระวังและคำแนะนำเพิ่มเติม

• ความอดทน: การรักษาเชื้อราที่ศีรษะต้องใช้เวลาอย่างน้อย 4-8 สัปดาห์ ห้ามหยุดยาเองเมื่ออาการดีขึ้น เพราะเชื้ออาจกลับมาเป็นซ้ำได้
• สัตว์เลี้ยง: หากที่บ้านเลี้ยงสุนัขหรือแมว ควรสังเกตว่าสัตว์เลี้ยงมีอาการขนร่วงหรือเกาหรือไม่ เพราะอาจเป็นพาหะนำโรคมาสู่คนได้
• การอักเสบรุนแรง: หากมีตุ่มหนองขนาดใหญ่ หรือเจ็บปวดมาก (Kerion) ควรรีบพบแพทย์ผิวหนัง เพราะอาจเกิดแผลเป็นถาวรและผมไม่ขึ้นอีก

ยารักษาที่นิยม (ต้องปรึกษาเภสัชกร)

• ยากิน: Spornar (Itraconazole), Griseofulvin
• ยาสระ: Nizoral Shampoo, Selsun
• ยาทา: (มักใช้เสริม ไม่ใช่ยาหลัก) ครีม Ketoconazole

“ข้อมูลในบทความนี้เป็นเพียงความรู้เบื้องต้น ไม่สามารถใช้ทดแทนการปรึกษาและวินิจฉัยจากแพทย์หรือเภสัชได้ ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรทุกครั้งเมื่อใช้ยา หรือมีปัญหาสุขภาพ”

แหล่งข้อมูลอ้างอิง:

1. Elewski, B. E. (2000). Tinea capitis: A current perspective. Journal of the American Academy of Dermatology.
2. Mayo Clinic. (2022). Ringworm (scalp) – Symptoms and causes.
3. American Academy of Dermatology. (n.d.). Tinea capitis: Diagnosis and treatment.

เรียบเรียงโดย (Compiled by)  : www.chulalakpharmacy.com