ฟิแนสเทอไรด์ (Finasteride): ยาปลูกผมสำหรับผู้ชาย และการรักษาต่อมลูกหมากโตที่ควรรู้

ฟิแนสเทอไรด์ (Finasteride) เป็นยาในกลุ่ม 5-alpha reductase inhibitors ซึ่งออกฤทธิ์โดยการยับยั้งเอนไซม์ 5-alpha reductase ชนิดที่ 2 (Type II 5-alpha reductase) เอนไซม์นี้มีหน้าที่สำคัญในการเปลี่ยนฮอร์โมนเทสโทสเทอโรน (Testosterone) ซึ่งเป็นฮอร์โมนเพศชาย ให้กลายเป็น ไดไฮโดรเทสโทสเทอโรน (Dihydrotestosterone – DHT) ซึ่งเป็นฮอร์โมนที่มีบทบาทหลักในการทำให้ต่อมลูกหมากโต และเป็นสาเหตุสำคัญของภาวะผมร่วงผมบางจากพันธุกรรมในผู้ชาย (Androgenetic Alopecia) การลดระดับ DHT ในร่างกายด้วยยา ฟิแนสเทอไรด์ จึงช่วยแก้ปัญหาเหล่านี้ได้ [1, 2]

ฟิแนสเทอไรด์ ใช้ทำอะไรได้บ้าง?

ฟิแนสเทอไรด์ (Finasteride) มีข้อบ่งใช้หลัก 2 อย่างในผู้ชาย: [1, 3]

1. รักษาภาวะผมร่วงผมบางศีรษะล้านจากพันธุกรรมในผู้ชาย (Androgenetic Alopecia / Male Pattern Hair Loss):
   • ยา ฟิแนสเทอไรด์ ขนาด 1 มิลลิกรัม ใช้เพื่อลดการหลุดร่วงของเส้นผม ช่วยให้เส้นผมที่ยังเหลืออยู่แข็งแรงขึ้น และกระตุ้นการงอกของเส้นผมใหม่ในผู้ชาย [3, 4]
   • ผลการรักษาจะค่อย ๆ เห็นผลหลังจากใช้ยาต่อเนื่องประมาณ 3-6 เดือน และจะเห็นผลชัดเจนที่สุดประมาณ 1 ปี หากหยุดใช้ยา อาการผมร่วงผมบางอาจกลับมาเป็นเหมือนเดิมภายใน 12 เดือน [4]
     
     
2. รักษาภาวะต่อมลูกหมากโตชนิดไม่ร้ายแรง (Benign Prostatic Hyperplasia – BPH):
   • ยา ฟิแนสเทอไรด์ ขนาด 5 มิลลิกรัม ใช้เพื่อลดขนาดของต่อมลูกหมากที่โตผิดปกติ ช่วยบรรเทาอาการผิดปกติเกี่ยวกับการปัสสาวะ เช่น ปัสสาวะลำบาก ปัสสาวะบ่อย โดยเฉพาะเวลากลางคืน และช่วยลดความจำเป็นในการผ่าตัด [1, 5]
   • ยานี้ยังช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดปัสสาวะคั่งเฉียบพลัน (Acute Urinary Retention)
     
     

วิธีกินยา ฟิแนสเทอไรด์ ให้ถูกต้องและปลอดภัย

การใช้ยา ฟิแนสเทอไรด์ (Finasteride) ต้องเป็นไปตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัดเท่านั้น ห้ามใช้ยาเองโดยไม่มีใบสั่งแพทย์ ห้ามปรับเปลี่ยนขนาดยา หรือหยุดยาเองเด็ดขาด เนื่องจากยามีผลต่อฮอร์โมนและต้องใช้ต่อเนื่องเพื่อให้ได้ผล [1, 5]

• รูปแบบยาที่พบได้ทั่วไป: ยาเม็ดขนาด 1 มิลลิกรัม และ 5 มิลลิกรัม
• สำหรับผู้ชาย (เท่านั้น):
  • สำหรับผมร่วงผมบาง (Androgenetic Alopecia): โดยทั่วไปแพทย์จะสั่งยา ฟิแนสเทอไรด์ ขนาด 1 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง โดยกินเวลาเดิมในแต่ละวัน [1, 5]
  • สำหรับต่อมลูกหมากโต (BPH): โดยทั่วไปแพทย์จะสั่งยา ฟิแนสเทอไรด์ ขนาด 5 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง [1, 5]
• การรับประทาน: สามารถกินยา ฟิแนสเทอไรด์ ได้ทั้งพร้อมอาหารหรือไม่พร้อมอาหารก็ได้ [1]
• ความต่อเนื่องของการรักษา: ยานี้ต้องใช้ต่อเนื่องเพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ดี หากหยุดยา ผลการรักษาจะค่อย ๆ หายไป [4, 5]
• การตั้งครรภ์: ห้ามให้สตรีมีครรภ์สัมผัสยา โดยเฉพาะยาเม็ดที่บดแตก หรือแตกหัก เพราะตัวยาอาจถูกดูดซึมเข้าสู่ร่างกายและเป็นอันตรายต่อทารกในครรภ์เพศชาย (อาจทำให้เกิดความผิดปกติของอวัยวะเพศภายนอก) [1, 5]
  
  

ผลข้างเคียงที่อาจเจอและสัญญาณอันตรายที่ต้องระวัง

ยา ฟิแนสเทอไรด์ (Finasteride) อาจทำให้เกิดผลข้างเคียงได้ ซึ่งส่วนใหญ่เกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน หากคุณมีอาการผิดปกติรุนแรง ควรรีบไปพบแพทย์ทันที [1, 6]

ผลข้างเคียงทั่วไป (พบบ่อย แต่ส่วนใหญ่ไม่รุนแรงและอาจหายไปเองเมื่อใช้ยาต่อเนื่อง หรือเมื่อหยุดยา): [1, 6]

• ผลต่อสมรรถภาพทางเพศ (Sexual Side Effects):
  • ความต้องการทางเพศลดลง (Decreased Libido)
  • ปัญหาการแข็งตัวของอวัยวะเพศ (Erectile Dysfunction)
  • ปริมาณน้ำอสุจิลดลง (Decreased Ejaculate Volume)
    
    
• อาการเหล่านี้มักพบในผู้ใช้ยาประมาณ 1-2% และสามารถหายไปได้เองแม้จะใช้ยาต่อเนื่อง หรือหายไปหลังหยุดยา [6]
  
  
• ผลต่อเต้านม:
  • เต้านมขยายใหญ่ขึ้น (Gynecomastia)
  • กดเจ็บที่เต้านม (Breast Tenderness)
    
    
• อาการทางจิตเวช: มีรายงานอาการซึมเศร้า (Depression) และความคิดฆ่าตัวตาย (Suicidal Ideation) ในบางราย [7] (เป็นผลข้างเคียงที่พบน้อยแต่ร้ายแรง)
  
  

ผลข้างเคียงที่พบน้อยแต่รุนแรง (ควรรีบไปพบแพทย์ทันที): [1, 6]

• อาการแพ้ยารุนแรง (Severe Allergic Reaction): เช่น ผื่นลมพิษ (Hives), บวมที่ใบหน้า (Face), ริมฝีปาก (Lips), ลิ้น (Tongue) หรือลำคอ (Throat), หายใจลำบาก (Difficulty Breathing)
  
  
• มะเร็งเต้านมในผู้ชาย (Male Breast Cancer): แม้จะพบน้อยมาก แต่มีรายงานการเพิ่มความเสี่ยงของมะเร็งเต้านมในผู้ชายที่ใช้ ฟิแนสเทอไรด์ ควรปรึกษาแพทย์หากพบก้อนที่เต้านม ปวดเต้านม เต้านมขยาย หรือมีสารคัดหลั่งออกจากหัวนม [1, 6]
  
  
• มะเร็งต่อมลูกหมากชนิดร้ายแรง (High-grade Prostate Cancer): การใช้ยา ฟิแนสเทอไรด์ (โดยเฉพาะขนาด 5 มก.) อาจเพิ่มความเสี่ยงของมะเร็งต่อมลูกหมากชนิดรุนแรงบางชนิด แม้ว่าจะช่วยลดความเสี่ยงโดยรวมของมะเร็งต่อมลูกหมากก็ตาม ควรปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับการตรวจคัดกรองมะเร็งต่อมลูกหมาก (PSA test) ขณะใช้ยานี้ เพราะยาอาจทำให้ค่า PSA ลดลง ซึ่งอาจบดบังการวินิจฉัยมะเร็ง [1, 7]
  
  
• Post-Finasteride Syndrome (PFS): เป็นภาวะที่มีรายงานว่าผู้ป่วยบางรายมีผลข้างเคียงทางเพศ (เช่น ความต้องการทางเพศลดลง, อวัยวะเพศไม่แข็งตัว) และ/หรือผลข้างเคียงทางระบบประสาทและจิตเวช (เช่น ซึมเศร้า, วิตกกังวล, สมาธิสั้น, เหนื่อยล้า) ที่คงอยู่แม้จะหยุดใช้ยาไปแล้ว แม้ว่ากลไกและอุบัติการณ์ที่แท้จริงของ PFS ยังคงอยู่ระหว่างการศึกษา แต่เป็นเรื่องที่ผู้ใช้ควรทราบและปรึกษาแพทย์หากกังวล [8]
  
  

ใครบ้างที่ต้องระวังหรือห้ามใช้ ฟิแนสเทอไรด์?

• สตรี (Females): ห้ามใช้ยา ฟิแนสเทอไรด์ ในสตรีเด็ดขาด เนื่องจากไม่มีข้อบ่งใช้ในสตรี และอาจเป็นอันตรายต่อทารกในครรภ์เพศชาย [1, 5, 7]
• สตรีมีครรภ์ (Pregnant Individuals) หรือสตรีที่อาจตั้งครรภ์: ห้ามสัมผัสยา ฟิแนสเทอไรด์ โดยเฉพาะเม็ดที่แตกหัก เพราะยาอาจถูกดูดซึมผ่านผิวหนังและเป็นอันตรายต่อทารกในครรภ์เพศชาย [1, 5]
• เด็ก (Children): ห้ามใช้ยา ฟิแนสเทอไรด์ ในเด็กเด็ดขาด เนื่องจากไม่มีข้อบ่งใช้ในเด็ก และอาจส่งผลกระทบต่อพัฒนาการของฮอร์โมน [1]
• ผู้ที่มีประวัติแพ้ยา ฟิแนสเทอไรด์ (Finasteride) หรือส่วนประกอบอื่น ๆ ในยา [1]
• ผู้ป่วยโรคตับ (Liver Disease): เนื่องจากยาถูกเผาผลาญที่ตับ ควรแจ้งแพทย์หากมีประวัติโรคตับ [1, 7]
• ผู้ชายที่มีปัญหาการปัสสาวะผิดปกติ หรือการอุดตันของทางเดินปัสสาวะ ควรแจ้งแพทย์ก่อนใช้ยา
• ผู้ชายที่มีประวัติมะเร็งเต้านมในครอบครัว หรือมีความเสี่ยงต่อมะเร็งเต้านม
• ผู้ที่มีภาวะซึมเศร้าหรือประวัติความผิดปกติทางอารมณ์: ควรแจ้งแพทย์ เพราะยาอาจทำให้อาการแย่ลงได้ในบางราย [7]
  
  

ข้อแนะนำเพิ่มเติม:

• ยานี้เป็นยาควบคุมพิเศษ ที่ต้องใช้ภายใต้ใบสั่งแพทย์เท่านั้น
• ห้ามแบ่งยาให้ผู้อื่นใช้เด็ดขาด
• ควรใช้ยาอย่างต่อเนื่อง ตามคำแนะนำของแพทย์เพื่อคงประสิทธิภาพ
• ปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับการตรวจคัดกรองมะเร็งต่อมลูกหมาก (PSA test) ก่อนและระหว่างการใช้ยา เพราะยาอาจมีผลต่อระดับ PSA
• หากต้องเข้ารับการผ่าตัด หรือทำทันตกรรม ควรแจ้งให้แพทย์ทราบว่ากำลังใช้ยา ฟิแนสเทอไรด์
• หากมีอาการผิดปกติรุนแรง หรือมีข้อสงสัยใด ๆ ควรรีบปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรทันที
  
  

ยี่ห้อยา ฟิแนสเทอไรด์ (Finasteride) ที่มีจำหน่ายในประเทศไทย

ยา ฟิแนสเทอไรด์ (Finasteride) มีจำหน่ายในประเทศไทยภายใต้ชื่อการค้าต่าง ๆ ที่คุณอาจคุ้นเคย โดยทั้งหมดเป็นยาที่ต้องสั่งโดยแพทย์เท่านั้น:

• โปรเปเซีย (Propecia) (ขนาด 1 มิลลิกรัม สำหรับผมร่วง)
• โปรสการ์ (Proscar) (ขนาด 5 มิลลิกรัม สำหรับต่อมลูกหมากโต)
• แฮริฟิน (Harifin) (มีทั้งขนาด 1 มก. และ 5 มก.)
• ฟิรายด์ (Firide) (มีทั้งขนาด 1 มก. และ 5 มก.)
• ฟิแนสเตอไรด์ (Finasteride) (ชื่อสามัญจากหลายผู้ผลิต)
  
  

สรุป:ฟิแนสเทอไรด์ (Finasteride) เป็นยาที่มีประสิทธิภาพสูงในการรักษาภาวะผมร่วงผมบางจากพันธุกรรม และภาวะต่อมลูกหมากโตในผู้ชาย โดยออกฤทธิ์ลดระดับฮอร์โมน DHT อย่างไรก็ตาม ยานี้มีข้อควรระวังและผลข้างเคียงที่สำคัญหลายประการ โดยเฉพาะผลต่อสมรรถภาพทางเพศ และความเสี่ยงที่เกี่ยวข้องกับมะเร็งบางชนิด รวมถึงข้อห้ามใช้เด็ดขาดในสตรีและเด็ก สิ่งสำคัญที่สุดคือ ยานี้เป็นยาควบคุมพิเศษที่ต้องใช้ภายใต้ใบสั่งแพทย์เท่านั้น ห้ามใช้ยาเองโดยเด็ดขาด การปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเสมอเมื่อมีข้อสงสัยหรือไม่แน่ใจ คือสิ่งจำเป็นที่สุดเพื่อความปลอดภัยและประสิทธิภาพในการรักษาของคุณ

คำแนะนำและข้อควรทราบที่สำคัญ: บทความนี้ให้ข้อมูลทั่วไปเกี่ยวกับยา ฟิแนสเทอไรด์ (Finasteride) เท่านั้น ไม่ใช่คำแนะนำทางการแพทย์เพื่อวินิจฉัย บำบัดรักษา หรือป้องกันโรค และไม่สามารถใช้ทดแทนคำแนะนำจากแพทย์ เภสัชกร หรือบุคลากรทางการแพทย์มืออาชีพได้ ยาฟิแนสเทอไรด์เป็นยาที่ต้องใช้ภายใต้ใบสั่งแพทย์เท่านั้น ห้ามซื้อมาใช้เองเด็ดขาด เนื่องจากมีผลต่อฮอร์โมนและมีผลข้างเคียงที่ควรระวัง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในสตรีและเด็ก หากคุณมีข้อสงสัยเกี่ยวกับยา อาการเจ็บป่วย หรือต้องการคำแนะนำในการใช้ยาที่เหมาะสมกับสภาวะสุขภาพของคุณ ควรปรึกษาแพทย์ผู้รักษาเท่านั้น

ข้อมูลอ้างอิง

1. Drugs.com. (n.d.). Finasteride Uses, Dosage & Side Effects. Retrieved from https://www.drugs.com/finasteride.html
2. Pobpad. (n.d.). ฟีนาสเตอไรด์ (Finasteride) – สรรพคุณ, วิธีใช้, และผลข้างเคียง. Retrieved from https://www.pobpad.com/%E0%B8%9F%E0%B8%B5%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B9%80%E0%B8%95%E0%B8%AD%E0%B9%84%E0%B8%A3%E0%B8%94%E0%B9%8C-finasteride
3. Absolute Hair Clinic. (n.d.). ยา Finasteride รักษาผมร่วง มีผลข้างเคียงอย่างไร เหมาะกับใครบ้าง?. Retrieved from https://absolutehairclinic.com/finasteride-for-hair-loss/
4. SkinX. (2023, March 24). ทำความรู้จัก ยาปลูกผม คืออะไร? ใช้ได้ผลจริงไหม อันตรายหรือไม่?. Retrieved from https://skinx.app/content/hair/grow-hair-pills
5. Mayo Clinic. (n.d.). Finasteride (oral route) – Side effects & dosage. Retrieved from https://www.mayoclinic.org/drugs-supplements/finasteride-oral-route/description/drg-20063810
6. Drugs.com. (n.d.). Finasteride Side Effects: Common, Severe, Long Term. Retrieved from https://www.drugs.com/sfx/finasteride-side-effects.html
7. DailyMed. (n.d.). FINASTERIDE tablet. Retrieved from https://dailymed.nlm.nih.gov/dailymed/drugInfo.cfm?setid=6b78d21c-59b1-4f11-9257-55e143b45151
8. Post-Finasteride Syndrome Foundation. (n.d.). What is PFS?. Retrieved from https://www.pfsfoundation.org/what-is-pfs/

เรียบเรียงโดย (Compiled by)  : www.chulalakpharmacy.com