ภาวะอาหารเป็นพิษ (Food poisoning) เป็นโรคที่เกิดจากการบริโภคอาหารหรือน้ำที่มีการปนเปื้อนของเชื้อต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นเชื้อแบคทีเรีย (หรือสารพิษของเชื้อแบคทีเรีย) ไวรัส หรือ เชื้อปรสิต หรือในบางครั้งอาจรวมถึงพิษจากโลหะหนักต่าง ๆ ด้วย ทำให้เกิดอาการทางระบบทางเดินอาหารที่มีความรุนแรงแตกต่างกันไปจากหลาย ๆ ปัจจัย โดยอาการที่มักพบบ่อยได้แก่ ปวดท้อง คลื่นไส้อาเจียน ท้องเสีย ถ่ายเหลว มีไข้ เป็นต้น
สาเหตุหลักของอาหารเป็นพิษ มีดังนี้
1.เชื้อแบคทีเรีย
เป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุด เช่น
- ซัลโมเนลลา (Salmonella) — มักพบในไข่ดิบ ไก่ดิบ หรือเนื้อสัตว์ที่ปรุงไม่สุก
- อีโคไล (E. coli) — พบในเนื้อบดดิบ ผักผลไม้ที่ล้างไม่สะอาด
- คลอสตริเดียม โบทูลินัม (Clostridium botulinum) — เชื้อที่ก่อให้เกิดพิษโบทูลินัม พบในอาหารกระป๋องที่เก็บไม่ถูกวิธี
- แคมไพโลแบคเตอร์ (Campylobacter) — มักปนเปื้อนในน้ำนมหรือเนื้อสัตว์ดิบ
2.ไวรัส
- โนโรไวรัส (Norovirus) — ติดต่อผ่านอาหารหรือผู้ติดเชื้อ เช่น อาหารทะเลดิบ ผักผลไม้ที่ล้างไม่สะอาด
- ไวรัสตับอักเสบเอ (Hepatitis A) — ปนเปื้อนในน้ำหรืออาหารจากผู้ปรุงที่มีเชื้อ
3. พยาธิ : พยาธิตืด พยาธิตัวจี๊ด หรือพยาธิใบไม้ในตับ ซึ่งมักมากับปลาน้ำจืดดิบหรือสุกๆ ดิบๆ
4.สารเคมี : ยาฆ่าแมลง สารกันบูด หรือสารเคมีที่ตกค้างในอาหาร หรือภาชนะที่ไม่เหมาะสมในการเก็บอาหาร
5. อาหารเน่าเสียหรือไม่ได้เก็บรักษาอย่างถูกต้อง : การทิ้งอาหารไว้นอกตู้เย็นนานเกินไป หรือแช่เย็นที่อุณหภูมิไม่เหมาะสม ทำให้เชื้อโรคเจริญเติบโต
รุนแรงแค่ไหน?
เป็นโรคที่ไม่ค่อยรุนแรงจนถึงเสียชวิตได้ นอกจากกรณีที่มีการสูญเสียน้ำมาก การติดเชื้อในระบบอื่นของร่างกายและการตายพบได้น้อยมาก
กี่อาการวันหาย?
มีระยะเวลาดำเนินโรค 1-7 วัน
ระยะฟักตัว
ปกติ 12-24 ชั่วโมง หรือ อยู่ในช่วง 4-30 ชั่วโมง
สรุป : ผู้ป่วยส่วนมากที่มีภาวะอาหารเป็นพิษสามารถหายได้เองโดยไม่ต้องรับการรักษาแบบจำเพาะเจาะจง โดยหลักการของการรักษามุ่งเน้นที่การรักษาสมดุลของสภาวะสารน้ำในร่างกายเป็นสำคัญ เนื่องจากร่างกายมีการสูญเสียน้ำและเกลือแร่ออกไปทั้งทางการถ่ายอุจจาระและอาเจียน ดังนั้นหากผู้ป่วยสามารถดื่มน้ำผงเกลือแร่เพื่อทดแทนสารน้ำที่ร่างกายสูญเสียออกไปได้อย่างสมดุลอาการมักค่อย ๆ ดีขึ้น และหายได้เองภายใน 3-5 วัน
หากท่านมีปัญหาสุขภาพ หรือต้องการปรึกษาการใช้ผลิตภัณฑ์และการใช้ยาอย่างถูกวิธี สามารถเข้ามาปรึกษาได้ที่หน้าร้านขายยาจุฬาลักษณ์เภสัชทุกสาขา หรือใช้บริการให้คำปรึกษา ช่องทางออนไลน์ได้ทุกช่องทางของเรานะคะ
แหล่งข้อมูลอ้างอิง:
– พญ.ดวงพร โชคมงคลกิจ อายุรแพทย์โรคระบบทางเดินอาหาร โรงพยาบาลวิภาวดี
– นพ. สันติ กุลพัชรพงศ์ แพทย์ผู้ชำนาญการด้านอายุรศาสตร์โรคระบบทางเดินอาหารและตับ
เรียบเรียงข้อมูลโดย: CHULALAKPHARMACY.COM