กลไกการออกฤทธิ์ของ ฟิแนสเทอไรด์ (Finasteride): ทำไมถึงหยุดผมร่วงได้?

ฟิแนสเทอไรด์ (Finasteride) เป็นยาที่ใช้กันอย่างแพร่หลายในการรักษาภาวะผมร่วงผมบางจากพันธุกรรมในผู้ชาย (Androgenetic Alopecia) และภาวะต่อมลูกหมากโต (Benign Prostatic Hyperplasia – BPH) ความสามารถในการหยุดผมร่วงของยานี้ไม่ได้เกิดจากการกระตุ้นการงอกของผมโดยตรง แต่เกิดจากการเข้าไปจัดการกับ สาเหตุหลักทางฮอร์โมน ที่ทำให้เกิดภาวะผมร่วงนั่นเอง

ฮอร์โมน DHT: ตัวการหลักของผมร่วงจากพันธุกรรม

หัวใจสำคัญของกลไกการออกฤทธิ์ของ ฟิแนสเทอไรด์ คือการทำความเข้าใจบทบาทของฮอร์โมนตัวหนึ่งชื่อว่า ไดไฮโดรเทส

โทสเทอโรน (Dihydrotestosterone – DHT)

1. เทสโทสเทอโรน (Testosterone): เป็นฮอร์โมนเพศชายหลักที่ผลิตในร่างกาย
2. เอนไซม์ 5-alpha reductase: เป็นเอนไซม์ชนิดหนึ่งที่มีอยู่ในหลายเนื้อเยื่อของร่างกาย โดยเฉพาะในหนังศีรษะ รูขุมขน และต่อมลูกหมาก [1] เอนไซม์นี้มีบทบาทสำคัญในการเปลี่ยนฮอร์โมนเทสโทสเทอโรน (Testosterone) ให้กลายเป็นฮอร์โมน DHT [2] ซึ่งมีฤทธิ์แรงกว่าเทสโทสเทอโรนประมาณ 2-3 เท่า
3. บทบาทของ DHT ในการผมร่วง: ในผู้ชายที่มีภาวะผมร่วงผมบางจากพันธุกรรม รูขุมขนจะมีความไวต่อฮอร์โมน DHT มากเป็นพิเศษ เมื่อ DHT ไปจับกับตัวรับ (Receptors) ที่อยู่ในรูขุมขน มันจะส่งสัญญาณให้รูขุมขนเกิดกระบวนการที่เรียกว่า “การสร้างผมขนาดเล็ก” (Miniaturization) ซึ่งทำให้: [3]
   • รูขุมขนค่อยๆ มีขนาดเล็กลงเรื่อยๆ
   • เส้นผมที่งอกออกมาจะบางลง สั้นลง และมีสีอ่อนลงเรื่อยๆ
   • วงจรชีวิตของเส้นผมสั้นลง ทำให้ผมร่วงเร็วขึ้น
   • ท้ายที่สุด รูขุมขนอาจฝ่อและไม่สามารถสร้างเส้นผมได้อีกต่อไป นำไปสู่ภาวะศีรษะล้าน
     
     

กลไกของ ฟิแนสเทอไรด์: ยับยั้งการสร้าง DHT

ฟิแนสเทอไรด์ (Finasteride) จัดอยู่ในกลุ่มยาที่เรียกว่า “5-alpha reductase inhibitors” โดยมีกลไกการออกฤทธิ์ที่เฉพาะเจาะจงคือ: [1, 2]

• ยับยั้งเอนไซม์ 5-alpha reductase ชนิดที่ 2 (Type II 5-alpha reductase): ฟิแนสเทอไรด์ จะเข้าไปจับและยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ชนิดนี้ ซึ่งเป็นเอนไซม์หลักที่รับผิดชอบในการเปลี่ยนเทสโทสเทอโรนไปเป็น DHT ในรูขุมขนและต่อมลูกหมาก [2]
• ลดระดับ DHT: เมื่อเอนไซม์ 5-alpha reductase ชนิดที่ 2 ถูกยับยั้ง การเปลี่ยนเทสโทสเทอโรนไปเป็น DHT จึงลดลงอย่างมาก ส่งผลให้ระดับของฮอร์โมน DHT ในหนังศีรษะและในกระแสเลือดลดลงอย่างมีนัยสำคัญ [1, 4] โดยยา ฟิแนสเทอไรด์ 1 มิลลิกรัม สามารถลดระดับ DHT ในหนังศีรษะได้ถึง 60-70% และในกระแสเลือดได้ถึง 70% [4]
  
  

ทำไมการลด DHT จึงหยุดผมร่วงได้?

เมื่อระดับของ DHT ลดลง ผลที่ตามมาคือ: [3, 4]

1. ลดการทำลายรูขุมขน: การที่ DHT ไปจับกับตัวรับในรูขุมขนลดลง ทำให้กระบวนการ Miniaturization ของรูขุมขนถูกชะลอหรือหยุดลง
2. ฟื้นฟูรูขุมขน: รูขุมขนที่เคยได้รับผลกระทบจาก DHT และเริ่มฝ่อ จะมีโอกาสฟื้นตัวกลับมามีขนาดปกติได้
3. กระตุ้นการงอกของผม: รูขุมขนที่ฟื้นตัวแล้วจะสามารถสร้างเส้นผมที่แข็งแรงขึ้น หนาขึ้น และมีวงจรชีวิตที่ยาวนานขึ้น ทำให้ผมหลุดร่วงน้อยลง และมีการงอกของเส้นผมใหม่เพิ่มขึ้น
4. หยุดการลุกลามของอาการผมร่วง: โดยรวมแล้ว ยา ฟิแนสเทอไรด์ ช่วยหยุดการลุกลามของภาวะผมร่วงผมบางจากพันธุกรรม และช่วยให้เส้นผมที่งอกใหม่มีคุณภาพดีขึ้น
   
   

สรุปกลไกการออกฤทธิ์:

ฟิแนสเทอไรด์ (Finasteride) ไม่ได้ทำให้ผมงอกใหม่โดยตรงอย่างรวดเร็วเหมือนยาบางชนิด แต่เป็นยาที่เข้าไปจัดการกับ ต้นตอของปัญหา ผมร่วงจากพันธุกรรมในผู้ชาย โดยการลดปริมาณฮอร์โมน DHT ที่เป็นตัวการทำลายรูขุมขน เมื่อระดับ DHT ลดลง รูขุมขนก็จะกลับมาทำงานได้ตามปกติ ผลลัพธ์คือการชะลอการหลุดร่วงของเส้นผม และการงอกของเส้นผมใหม่ที่แข็งแรงขึ้นนั่นเอง

ระยะเวลาในการเห็นผล: เนื่องจากกลไกการทำงานของยาเกี่ยวข้องกับวงจรชีวิตของเส้นผมที่ต้องใช้เวลา ผู้ใช้มักจะเริ่มเห็นผลการเปลี่ยนแปลงที่ชัดเจนหลังจากใช้ยาต่อเนื่องอย่างน้อย 3-6 เดือน และต้องใช้ยาอย่างต่อเนื่องจึงจะคงประสิทธิภาพไว้ได้ [4]

คำแนะนำและข้อควรทราบที่สำคัญ: บทความนี้ให้ข้อมูลทั่วไปเกี่ยวกับกลไกการออกฤทธิ์ของยา ฟิแนสเทอไรด์ (Finasteride) เท่านั้น ไม่ใช่คำแนะนำทางการแพทย์เพื่อวินิจฉัย บำบัดรักษา หรือป้องกันโรค และไม่สามารถใช้ทดแทนคำแนะนำจากแพทย์ เภสัชกร หรือบุคลากรทางการแพทย์มืออาชีพได้ ยาฟิแนสเทอไรด์เป็นยาที่ต้องใช้ภายใต้ใบสั่งแพทย์เท่านั้น ห้ามซื้อมาใช้เองเด็ดขาด เนื่องจากมีผลต่อฮอร์โมนและมีผลข้างเคียงที่ควรระวัง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในสตรีและเด็ก หากคุณมีข้อสงสัยเกี่ยวกับยา อาการเจ็บป่วย หรือต้องการคำแนะนำในการใช้ยาที่เหมาะสมกับสภาวะสุขภาพของคุณ ควรปรึกษาแพทย์ผู้รักษาเท่านั้น

ข้อมูลอ้างอิง

1. Drugs.com. (n.d.). Finasteride Uses, Dosage & Side Effects. Retrieved from https://www.drugs.com/finasteride.html
   
2. Pobpad. (n.d.). ฟีนาสเตอไรด์ (Finasteride) – สรรพคุณ, วิธีใช้, และผลข้างเคียง. Retrieved from https://www.pobpad.com/%E0%B8%9F%E0%B8%B5%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B9%80%E0%B8%95%E0%B8%AD%E0%B9%84%E0%B8%A3%E0%B8%94%E0%B9%8C-finasteride
   
3. Hims. (n.d.). How Does Finasteride Work?. Retrieved from https://www.hims.com/blog/how-does-finasteride-work
   
4. Absolute Hair Clinic. (n.d.). ยา Finasteride รักษาผมร่วง มีผลข้างเคียงอย่างไร เหมาะกับใครบ้าง?. Retrieved from https://absolutehairclinic.com/finasteride-for-hair-loss/

เรียบเรียงโดย (Compiled by)  : www.chulalakpharmacy.com